خدیجه زارعی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب

وظیفه زبان شناسی متن، بررسی آن دسته از قواعد زبانی است که عناصر زبان را فراتر از مرزهای جمله در بر می گیرد. یکی از مولفه های زبان شناسی متن، پیوستگی است که به بررسی مولفه های روساختی در انسجام یک متن می پردازد. نظر به اینکه سوره بقره از لحاظ ساختاری، یک متن پیوسته است. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی-آماری به بررسی و تحلیل سوره بقره، براساس یافته های «دانش»که متن را متشکل از مبتدا و خبر می داند، می پردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که متن سوره بقره نه تنها از لحاظ ارجاعات درون متنی و برون متنی، حذف اسمی، فعلی، قولی و جانشین سازی، یک متن به هم پیوسته است؛ بلکه از نظر ترتیب آمدن مبتدا و خبرها نیز یک متن به هم پیوسته است. مبتداهای آمده در این سوره به اشکال مختلف به-کار رفته اند؛ از جمله: استمرار خطی مبتدا، تکرار عینی مبتدا، مبتدا انشعاب یافته که هر کدام از این موارد نیز به اشکال مختلف در آیات آمده اند. این تکرار مبتدا به اشکال مختلف نقش موثری در ارتباط بین خود آیات و آیات قبل و بعد داشته و منجر به تاکید و وضوح معنی شده است.

قرآن کریم، سوره بقره، زبان شناسی متن، مبتدا، خبر.