عبدالله صلواتی - استاد دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

در میراث عرفانی بطور عام بیشتر به هویت و کارکرد شناختی و سلوکی قلب توجه می­شود و منزلت قلب فراتر از عقل و فروتر از روح و زمانی پایین دست فواد معرفی می­شود و قلب در لطائف سته یا سبعه یا ثمانیه، در کنار لطائف دیگر قرار می­گیرد. اما ابن عربی از خصیصه وجودی قلب با عنوان تقلب در صور و تجلیات یاد می­کند و این پژوهش  با تاکید بر این خصیصه در پی ترسیم  ظرفیت­های درونی قلب برای نگاه پدیدارشناسانه است و سعی دارد با استفاده از پدیدارشناسی به روایت ون منن و افزودن نگرش وجودی بدان به این پرسش­ اساسی پاسخ دهد؛ چگونه می­توان از ظرفیت درونی قلب در عرفان ابن عربی برای تاملات پدیدارشناختی وجودی بهره برد؟ دستاوردهای این پژوهش به این قرار است: یکم. قلب همان لب و عصاره وجود آدمی است و به دلیل اطلاق و تقلبش پذیرای صور و تجلیات گوناگون است و مراد از این تقلب، تقلب وجودی شهودی است. به این اعتبار، قلب، ظرفیت خوبی برای تقویت نگاه پدیدارشناسانه با مولفه­هایی چون حیرت، تعلیق، التفات و نما دارد و کمک می­کند تا پرونده تامل درباره حقیقت و شناخت آن همچنان مفتوح باشد؛ دوم. قلب با مواجهه حضوری­اش با اسما و صفات، و به تعبیری مواجهه پیشاتاملی­اش، ظرفیت قدرتمندی را برای تاملات پدیدارشناسانه وجودی فراروی عقل، به عنوان یکی از شئون قلب، قرار می­دهد.

قلب, عقل, پدیدارشناسی, تجلی, ابن عربی