زهرا حامدی

از مباحث مهم در حوزه تاریخ پزشکی، مبحث اصول اخلاقی پزشکان مسلمان، در دوران شکوفایی تمدن اسلامی به ویژه در ایران است. توجه به مباحث اخلاقی، به ویژه، ارائه سوگندنامه های متعدد، نشانگر اهمیت این مسئله در جامعه مسلمانان بوده و ماهیت اعتقادی و اخلاقی پزشکان مسلمان در شکوفایی حوزه سلامت، تاثیر بسزایی داشته است. زمینه و هدف: پژوهش حاضر، مروری بر بنیادهای اخلاق پزشکی و اهمیت آن در ایران باستان و اسلام است. روش: این مطالعه که از نوع مروری است، براساس پژوهش های تاریخی شکل گرفته و از نوع توصیفی با استناد به متون است و با بررسی کتاب ها و مقالات مربوط به اخلاق پزشکی سعی بر این بوده که به سوالات اساسی در این رابطه پاسخ داده شود و دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و جواب سوالات به تفصیل و با جزئیات توضیح داده شود. در این رابطه سعی خواهد شد از منابع دست اول و همچنین مقالات معتبر فارسی و انگلیسی استفاده شود. یافته ها: این نوشتار با هدف تحلیلی به تبیین موازین و اصول اخلاقی پزشکان و اهمیت آن در ایران باستان و اسلام می پردازد و بیان می دارد که اخلاقیات به عنوان باور و اعتقاد، پیش از آنکه متاثر از اصول اخلاقی پزشکان خارج از حوزه جهان اسلام باشد؛ مسئله ای نهادینه شده مبتنی برآموزه های دین اسلام و اصول اخلاقی ایرانیان بوده است و یکی از دلایل مهم پیشرفت، در شیوه درمانی و معالجه­های پزشکان مسلمان، تلفیق اعتقادات دینی و باورهای اجتماعی ایرانیان پیش و پس از اسلام است که در استحکام رویه اخلاقی پزشکان مسلمان تاثیرگذار بوده است. افزون بر آن سخاوت پزشکان مسلمان ایرانی با اتکا به اصول اخلاقی، تاثیر شگرفی در بارور شدن حوزه بهداشتی، ایجاد کرده است. نتیجه گیری: شاخصه ها واصول اخلاقی در بین پزشکان ایرانی در دوران باستان و دوران اسلامی در مسئولیت پذیری وتعهد نسبت به بیماران در درمان؛ پرهیز از زیاده خواهی های مادی از بیماران و کمک به مستمندان؛ حاضر و ناظر داشتن خداوند بر اعمال و رفتار خود و حفظ اسرار بیماران در امر طبابت بوده که پیوندی عمیق با آموزه های اسلامی داشته است. با نگاهی آسیب شناسانه بین اصول اخلاقی پزشکان مسلمان قرن چهارم تا هفتم با اصول فکری پزشکان درحال حاضر می توان به بازتولید رویه پزشکان قرن چهارم پرداخت و با تاسی جستن به آن، شرایط فعلی رویه های درمانی پزشکان ایرانی را بازسازی کرد و این مهم فقط با بهره گیری از تجارب تاریخی مسیر است.

Ancienl Civilization, History of Medicine, Iran, Islamic Civilization, Medical Ethics, اخلاق پزشکی, ایران, تاریخ پزشکی, تمدن اسلامی, تمدن باستان