نگار ذیلابی - استادیار گروه تاریخ وتمدن ملل اسلامی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

فرهنگ نبطی در زمینه تصویرگری گنجینه ای غنی از مضامین کهن همسایگان پیرامونی و ذهنیات بومی بوده که طی سده های متمادی بالیده و گسترش یافت، و برخی از بن مایه های آن در سرزمین های مرتبط به خصوص همسایه جنوبی عربستان مرکزی تقلید یا با تغییراتی بازآرایی شد. پرسش اصلی این پژوهش این بوده است که ذهنیات متنوع تصویرسازی نبطی، خاصه دلالت های اجتماعی و فرهنگی آن، چه بوده و این ذهنیات چگونه و تا چه حد بر ذهنیت های تصویری اعراب ساکن در عربستان مرکزی تاثیر نهاده است؟ در این پژوهش با رویکرد انسان شناسی فرهنگی و اجتماعی و با بررسی شواهد متنوع مادی، به ویژه گزارش های باستان شناسان، دلالت ها و کارکردهای اجتماعی تصویر در زندگی  روزانه، چون قدرت تاثیرگذاری تصاویر و ممنوعیت مقطعی تصاویر انسانی در مقابر بررسی شده و نشان داده شد که این ذهنیات رایج در میان نبطی ها از راه های مختلف فرهنگی، مانند مراودات تجاری و به نحو عینی تر، به واسطه مجسمه هایی چون بت های الهگان (از جمله عزی) در میان ساکنان عربستان مرکزی هم رسوخ کرد؛ چنان که شباهت های فرهنگی عمده ای در این زمینه به دست آمد.

هنر نبطی, تصویرگری نبطی, تصویرگری عربستان مرکزی, هنر اسلامی متقدم