افشار استخر
رجب چوکان

عملکرد ذرت در سال های اخیر در کشت های اول بدلیل تاثیر بیماری های ویروسی و در کشت های دوم مناطق معتدل استان فارس بدلیل سرمازدگی آخر فصل به شدت کاهش یافته است. برای بهبود تولید ذرت در این استان باید از ارقامی استفاده نمود که طول دوره رسیدگی کوتاهتری داشته باشند. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و اجزاء آن و واکنش به ویروس های مهم ذرت در استان فارس در تعدادی از هیبریدهای متوسط رس خارجی (با منشاء کروواسی- یوگسلاوی و یونان) و هم چنین تعدادی از هیبریدهای دیررس چینی در کشت زود هنگام به همراه هیبریدهای داخلی KSC۷۰۴ و KSC۷۰۰ به مدت دو سال (۱۳۸۵ و ۱۳۸۶) در دو آزمایش جداگانه در ایستگاه زرقان استان فارس بررسی شد. در یک آزمایش تعداد ۱۲ هیبرید خارجی با دو شاهد ایرانی بصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار و در آزمایش دوم پنج هیبرید چینی به همراه دو هیبرید داخلی به عنوان شاهد در طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار کشت شدند. در آزمایش اول تاریخ کاشت به عنوان عامل اصلی و هیبریدها به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. تجزیه واریانس مرکب داده ها در آزمایش اول نشان دادکه اثر سال بر روی اکثر صفات به جز عملکرد دانه معنی داربود. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و اجزای آن مثل تعداد دانه در ردیف و طول دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد ولی بر روی تعداد ردیف دانه معنی دار نبود. با یک ماه تاخیر در کاشت درصد آلودگی به بیماریهای ویروسی به شدت کاهش یافت و به ۱ تا ۲ درصد رسید و هیبرید OSSK۶۰۲ با تولید ۱۰۲۱۵ کیلوگرم در هکتار دانه با رطوبت ۱۴ درصد بیشترین عملکرد دانه را داشت. در صورتیکه این رقم در تاریخ کشت اول بدلیل درصد بالایی آلودگی به ویروس کوتولگی زبر، عملکرد حدود ۶ تن در هکتار داشت. ارقام چینی در آزمایش دوم تحمل خوبی نسبت به ویروس ها داشتند و علی رغم درصد آلودگی بالا به ویروس دارای عملکرد مناسبی نیز بودند. این بررسی نشان داد که هیبریدهای چینی احتمالا دارای ژن های مقاومت نسبت به ویروس موزاییک ایرانی و تحمل نسبت به ویروس کوتولگی زبر ذرت می باشند و می توان در برنامه های به نژادی برای تولید ارقام مقاوم و متحمل به این ویروس ها از آنها استفاده نمود.

ذرت, هیبرید, ویروس موزائیک ایرانی, ویروس کوتولگی زبر, تاریخ کاشت و عملکرد دانه