محمودرضا روزبان
کاظم ارزانی
سیدمجید میرلطیفی

تغییرات روزانه نرخ فتوسنتز خالص، هدایت روزنه ای و نرخ تعرق در سطح برگ های دو رقم پسته (Pistacia vera L.) ایرانی، در ارتباط با نوسانات روزانه دمای برگ، کسر فشار بخار و تراکم جریان فوتونی فتوسنتزی ارزیابی گردید. الگوی تغییرات روزانه ی نرخ های جذب و تحلیل CO۲ در این بررسی دارای دو نقطه اوج بود که نقطه اوج اول در ساعات ۹:۰۰ و ۸:۰۰ صبح به ترتیب در ارقام بادامی و قزوینی پدیدار شد. در هر دو ژنوتیپ نیز نقطه اوج دوم در ساعت ۱۶:۰۰، و پایین ترین نرخ فتوسنتز خالص در ساعت ۱۵:۰۰ مشاهده گردید. بالاترین میزان فتوسنتز ارقام بادامی و قزوینی به ترتیب در شدت جریان فوتونی ۱۵۰۰ و ۱۱۵۰ میکرومول فوتون بدست آمد. استنباط می شود هدایت روزنه ای در ارقام بادامی اساسا توسط کسر فشار بخار بالاتر از ۳.۵ کیلوپاسکال و دمای برگ بالاتر از ۳۲ درجه سانتی گراد، و در ارقام قزوینی توسط کسر فشار بخار بالاتر از ۳.۸ کیلوپاسکال و دمای برگ بالاتر از ۳۳ درجه سانتی گراد محدود می شود. علاوه بر آن عملکرد کوانتومی تثبیت کربن در دماهای برگ بالاتر از ۲۴ درجه سانتی گراد کاهش یافت. الگوی روزانه تبادلات گازی برگ نشان داد که عوامل روزنه ای تا حدود زیادی مسوول افت نرخ فتوسنتز خالص در ساعات بعد از ظهر بودند، هرچند که عوامل غیر روزنه ای نیز در این پدیده دخالت داشتند.

پسته, فتوسنتز خالص, هدایت روزنه ای, تعرق, دمای برگ, کسر فشار بخار و تراکم جریان فوتونی