ماهرخ امین زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه تهران
حسن میرنژاد - دانشیار دانشکده زمین شناسی، دانشگاه تهران

کانسار منیزیت درخت سنجد در فاصله 40 کیلومتری شمال تربت حیدریه و در سنگ میزبان الترامافیکی سرپانتینی شدهای قرار گرفته که بخشی از توده افیولیت ملانژ شمال تربت حیدریه محسوب میشود. مطالعه پتروگرافی مقاطع نازک و نازک صیقلی نشان میدهد که کانیهای اولیه سنگ الترامافیکی میزبان غیر قابل تشخیص بوده و تقریباً بطور کامل به کانیهای گروه سرپانتین دگرسان شدهاند و در نهایت تحت دگرسانی کربناتی شدن بعدی نیز قرار گرفتهاند. کانی حاصل از دگرسانی کربناتی شدن عمدتاً دولومیتهای آهنداری است که متن سنگ سرپانتینیتی را در بر میگیرد. شرایط سنگ میزبان کانهزایی میزبان نشانگر خروج یون منیزیم از سنگ الترامافیکی اولیه و ورود آن به محلولهای کربناتداری است که در نهایت منیزیت و دولومیتها موجود را ترسیب کردهاند. منیزیت به صورت تودهای و رگهای بوده و در مقاطع نازک کاملاً ریز تا نهان دانه است و بعضاً پر کننده رگچهها نیز میباشد. وجود دولومیت درشت بلور بصورت پر کننده رگچهها و رگههای کوچک که در تناوب با منیزیت میباشد، بیانگر تغییر شرایط سیال کانه ساز اولیه است. دادههای ریزکاوش الکترونی و تصاویر آنالیز نقطهای منیزیت و دولومیت بیانگر این است که این دولومیتها با دولومیت آهن دار متن سنگ میزبان متفاوت بوده و در گامه بعدی متبلور شدهاند. این دولومیتها با افزایش تدریجی یون منیزیم و کاهش یون کلسیم در سیال مادر به منیزیت تبدیل میشوند. این منیزیتها ابتدا در درزهها و شکافها روی دولومیتهای درشت بلور قرار گرفته و در نهایت بصورت تودهای ترسیب شده و کانسار منیزیت درخت سنجد را تشکیل میدهند.

منیزیت، سرپانتینیت، ریزکاوش الکترونی، درخت سنجد، تربت حیدریه