Mohsen Janparvar - استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد

مرزها از جمله پدیده های جغرافیایی- فضایی هستند که دارای ابعاد مختلفی می باشند. به نحوی که پژوهش ها و کارهای علمی در زمینه مطالعات مرزی برای اینکه بتواند دقیق و قابل قبول باشد، باید به گونه ای انجام شود که ابعاد مختلف مطالعات مرزی را در نظر بگیرد. مسئله ای که وجود دارد این است که در کارهایی که مورد بررسی قرار گرفته است تنها به برخی از ابعاد توجه شده است و سایر ابعاد در نظر گرفته نشده است که این خود زمینه کاهش اعتبار و کارایی این مطالعات را فراهم آورده است. گام اول در مطالعات مرزی را می توان شناخت ابعاد پایه ای مطالعات مرزی در نظر گرفت. بر این مبنا، تحقیق حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از تحلیل محتوا و داده های کتابخانه ای و میدانی با هدف دستیابی به ابعاد پایه ای مطالعات مرزی به انجام رسیده است. نتایج تحقیق حاضر که نشان دهنده آن است که شاخص­های مورد بحث در مطالعات مرزی مستخرج از نظریه­ها، دیدگاه ها و مقالات مرزی شامل حداقل ۵۵ شاخص می باشد که آن را در قالب هشت بعد جغرافیایی، سیاسی- حاکمیتی، دفاعی- امنیتی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، حقوقی، ژئوپلیتیکی و تکنولوژیکی می­توان تقسیم بندی کرد. این شاخص­ها و ابعاد از طریق آزمون T-test مورد ارزیابی قرار گرفته و مورد تایید قرار گرفته است و رتبه بندی آنها به این صورت است که بعد دفاعی- امنیتی را بیشترین و تکنولوژیکی پایین ترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند. از سوی دیگر باید توجه داشت با توجه به ماهیت دو جانبه مرزها، این ابعاد هشت گانه پایه ای مطالعات مرزی باید در دو سوی مرزها در نظر گرفته شود و مورد مطالعه قرار بگیرد تا مطالعات و کارهای علمی دقیق باشد و کارایی لازم را داشته باشد.

مرز, سامان, مطالعات مرزی, ابعاد پایه ای