سعید گازرانی - عضو هیات علمی و استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
رضا امینی - دانش آموخته دوره کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

در دوره قاجار و در آستانه انقلاب مشروطه، از یک سو شاهد برقراری ارتباطات گسترده میان ایران و غرب و از سوی دیگر نظارهگر شکلگیری نیروی اجتماعی نوظهوری هستیم که بهتدریج با نیروهای سنت گرا به چالش برمیخیزد. این گروه که روشنفکر نوگرا بودند، نقش مهمی در پیدایش افکار اصلاحی در جامعه و وقوع انقلاب مشروطه داشتند. بدین سبب در نوشته حاضر ابتدا مدرنیته و پیشینه تاریخی آن در ایران بررسی می شود، و آنگاه مواضع دو تن از مهمترین روشنفکران غیردینی یعنی میرزافتحعلی آخوندزاده و میرزا ملکم خان ناظم الدوله نسبت به مدرنیته و مذهب مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.

سنت, تجدد, مدرنیته, مشروطه, مذهب, روشنفکر, نقد اجتماعی