علی اصغر داوودی - عضو هیات علمی و استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

مفهوم گفتمان  امروزه در بسیاری از رشته ها و رهیافت ها از زبان شناسی گرفته تا ادبیات، فلسفه و علوم اجتماعی و سیاسی مورد استفاده قرار می گیرد. نظریه گفتمان یکی از نظریات جدید و تاثیرگذار در عرصه علوم سیاسی است. جامعه شناسان و علمای سیاست طی دهه های اخیر به شکل گسترده ای از این نظریه در تحلیل پدیده ها و ساختارهای اجتماعی و سیاسی بهره برده اند. از این رو، می توان آن را یکی از نظریات غالب در حوزه روش شناسی در «عصر فرامدرن» به حساب آورد. بدین جهت، شناخت پدیدارشناسانه این نظریه و پرداختن به زوایای مختلف آن می تواند ما را در فهم بهتر تحلیل های گفتمانی پدیده های سیاسی و اجتماعی یاری نماید. نوشتار حاضر درصدد است تا به بررسی پیشینه تاریخی، آبشخورهای فکری، مبانی معرفتی این نظریه، قدرت و توانمندی آن در تحلیل پدیده های سیاسی و اجتماعی و نیز نقدهای وارد برآن بپردازد.

تحلیل گفتمان, قدرت, توسعه, مفصل بندی, ضدیت و غیریت, استیلا, نقد نظریه گفتمان