جواد سلمان زاده - استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه سبزوار، سبزوار، ایران.
محسن نورایی - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

در مطالعات نوین تدبری، سیاق نخست به عنوان عاملی ویژه در کشف غرض سوره معرفی شده است. به گونه ­ای که این عامل می تواند فرآیند غرض ­شناسی را تدقیق و تسریع بخشد. اما تاکنون درباره ­ی روش به­ کارگیری سیاق نخست در کشف غرض، صحبتی به میان نیامده است و شیوه ­ی به­ کارگیری آن در فرآیند غرض ­شناسی بحث نشده است؛ از این رو، این پژوهش بر آن است تا با به ­کارگیری روش توصیفی – تحلیلی و استفاده از اسناد کتابخانه ­ای و الکترونیکی، روش به ­کارگیری سیاق نخست در فرآیند کشف غرض را رونمایی کند. در این روش، در اولین گام، محور سیاق نخست با استفاده از قواعدی چون «حذف»، «سبقت ذکری» و «کثرت ذکری» تعیین می­ شود و سپس با غرض به­ دست ­آمده از کل سوره مقایسه می ­شود تا درستی آن تایید و تاکید شود یا نواقص احتمالی آن برطرف گردد. سوره ­ی احزاب، مطالعه موردی است که این روش روی آن پیاده ­سازی شده است. دستاورد مطالعه ­ی موردی نشان می ­دهد که سیاق نخست از جایگاه مهمی در کشف غرض برخوردار است و عناصر قابل ­توجهی از غرض سوره را به دست می­ دهد.

محور سیاق, محور سوره, پیام سوره, موضوع سوره, موضوع کانونی سوره