زهرا قربانی - دانشجوی مقطع دکتری سازه های آبی، دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عبدالرضا ظهیری - دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
حسین خلیلی شایان - دانش آموخته مقطع دکتری سازه های آبی، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشگاه تهران
امیر احمد دهقانی - استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
خلیل قربانی - دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

تعیین دبی جریان در رودخانه ها از روش سرعت- سطح مقطع به ویژه تحت شرایط سیلابی، با چالش های جدی همراه است. یک روش جایگزین، استفاده از مفهوم سرعت مشخصه مبتنی بر تعمیم سرعت سطحی به سرعت متوسط و دبی جریان است. با توجه به اینکه کارایی روش سرعت مشخصه برای مقاطع مرکب هنوز ناشناخته می باشد، بنابراین طی پژوهش حاضر با تکیه بر برداشت های آزمایشگاهی، شاخص سرعت در مقاطع مرکب در شیب کف ثابت و به ازای عمق نسبی ۳/۰، ۴۲/۰ و ۵/۰، زبری نسبی ۰۰۳۱/۰-۰۰۰۳/۰ و عدد فرود ۷۹/۰-۱۴/۰ مطالعه شده است. نتایج نشان داد مقدار بهینه شاخص سرعت جهت برآورد دبی در کل مقطع مرکب با متوسط قدر مطلق خطای نسبی ۳/۳ درصد، ۸۸/۰ می باشد. همچنین شاخص سرعت در مقطع اصلی ۹۲/۰ و در سیلاب دشت ۸۶/۰ می باشد و در صورت استفاده از آنها، برآورد بهتری از دبی در کانال های مرکب به دست می آید. همچنین نتایج نشان داد افزایش پارامترهای زبری نسبی و عدد فرود جریان و کاهش عمق نسبی، سبب کاهش شاخص سرعت می گردد. بررسی مدل های تحلیلی توزیع سرعت نیز نشان داد که قانون توانی سرعت با شاخص صحیح توانی نسبت به سایر مدل ها برآورد بهتری از شاخص سرعت ارائه می دهد.

سرعت سطحی, شاخص سرعت, شرایط سیلابی, دبی جریان, کانال های مرکب