سید محمد موسوی بجنوردی - استاد گروه فقه و مبانی حقوق و مدیر گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی (تربیت معلم)
مظاهر نامداری موسی آبادی - کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.

علم فقه و اصول از جمله علومی است که با مفاهیم اعتباری سرو کار دارد. اعتباریات قلمرو خاص خود را دارند و حیثیت وجودیشان بید المعتبر می باشد. عده ای از فقها و اصولیین بدون توجه به این خاصیت  مفاهیم اعتباری، احکام و آثار مفاهیم حقیقی را در مورد آنها جاری می کنند. مثلا آخوند خراسانی در مواردی به قاعده «الواحد» یا به امتناع تاخر شرط از مشروط یا امتناع اجتماع ضدین و مثلین استناد کرده است. در حالی که این قواعد عقلی مربوط به عالم تکوین است نه عالم تشریع و در عالم تشریع امکان دارد که شرط بعد از مشروط محقق شود یا سبب بعد از مسبب بیاید، چون اعتباری و بیدالمعتبر است و هیچ محذور عقلی پیش نمی آورد. در این مقاله سعی شده با شناخت صحیح مفاهیم حقیقی و اعتباری و احکام وآثار هر کدام  حیطه وجودی آنها از یکدیگر متمایز شود و با توجه به نظر حضرت امام که خلط اعتباریات به حقایق را جایز نمی دانند مبنای صحیح ارائه گردد.

مفاهیم حقیقی (تکوینیات), مفاهیم اعتباری (تشریعیات), خلط, استنباط احکام