منصوره فصیح رامندی - استادیار پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، تهران، ایران.

بر اساس کرامت ذاتی انسانی و به اقتضای استقلال فردی وی، آزادی بیان ارزشی ذاتی است. اگرچه حق بر آزادی بیان به عنوان یکی از حقوق مدنی و سیاسی در نظام حقوق بشر و مباحث مقرون به دموکراسی شناخته شده است، اما با مداقه بر مفهوم وسیع آن مشتمل بر فرآورده­ های مکتوب، کلامی و هنری، به عنوان یکی از مولفه­ های موثر در حقوق فرهنگی، مطرح خواهد بود. بسیاری از حق­ ها و آزادی­ های انسانی یا در مجموعه حق­ های فرهنگی قرار دارند یا برای تحقق صحیح آن­ها به حقوق فرهنگی نیاز است. مسئله اصلی این نوشتار واکاوی نسبت میان آزادی بیان و حقوق فرهنگی است. دستیابی به مبنای حق آزادی بیان در ساختار حقوق فرهنگی نیازمند به مداقه بر جایگاه این حق در نظام حقوقی اسلام، ایران و گذری بر اسناد بین­ المللی است. با توجه به تاثیر دیدگاه­ های امام در تثبیت حقوق اساسی ملت، بررسی رویکرد ایشان در خصوص آزادی بیان و مبنا و ملاک فرهنگ در اندیشه ایشان، در ترسیم این ساختار راه گشا خواهد بود.

آزادی بیان, آزادی عقیده, فرهنگ, حقوق فرهنگی, حقوق بشر