سید صادق موسوی - دانشیار گروه فقه و حقوق خصوصی دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران
علی اصغر امیر - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

یکی از عوامل تعیین کننده در مطالعه یک موضوع که بی شک تاثیر اساسی در نتایج مطالعه دارد، روش استنتاج داده ها درباره آن موضوع است. چنانچه محققی با نگاه جزء گرایانه به پژوهش درباره یک موضوع بپردازد، قطعا یافته های او نسبت به پژوهشگری که با روش کل گرایانه به تحقیق درباره موضوع پرداخته است، تفاوت های انکارناپذیری خواهد داشت. با توجه به اینکه موضوع «مالکیت»، یکی از بنیادی ترین موضوعات حقوقی و اقتصادی است، هدف از این مقاله پاسخ به این پرسش هاست که روش غالب فقهای امامیه در استنباط احکام مالکیت، کدام یک از دو روش جزء گرایانه یا کل گرایانه است؟ و آیا این روش با کارکرد و جایگاه مالکیت در بین سایر موضوعات متناسب است؟ بدین منظور نظرات فقها و محققان و اندیشمندان اسلامی را موردمطالعه قرار داده ایم و به طور خاص به بررسی نظرات امام خمینی به عنوان شاخص ترین فقیهی که اجتهاد و فقاهت را به عرصه اداره جامعه کشاندند، پرداخته ایم و درنهایت کوشیده ایم بر اساس مفهوم شناسی و شناخت اهداف و غایات موضوع «مالکیت»، روش اجتهادی مناسب و متناسب برای استنباط احکام این موضوع را از بین دو روش مذکور اختیار کنیم.

فقه امامیه, مالکیت, خلا, اجتهاد تحلیلی, اجتهاد سیستمی, امام خمینی