ابراهیم روحی - استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران.
محمد بهرام نصرالله بیگی - کارشناس، سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان.
جواد وفابخش - دانشیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
شهریار سهرابی - کارشناس، سازمان جهاد کشاورزی کردستان
شهریار فاتحی - کارشناس، سازمان جهاد کشاورزی کردستان
جمال سایه میری - کارشناس، سازمان جهاد کشاورزی کردستان
محمد طاهر محمدیانی - کارشناس، سازمان جهاد کشاورزی کردستان
غلامرضا نیک سرشت - کارشناس، سازمان جهاد کشاورزی کردستان
فرهاد یعقوب نژاد - کارشناس، سازمان جهاد کشاورزی کردستان
میثم شریفیان - کارشناس، سازمان جهاد کشاورزی کردستان

یکی از چالش ­های اصلی تولید در اراضی تحت کشت گندم دیم عدم پایداری تولید است. به نظر می ­رسد از دلایل اساسی این ناپایداری کم بودن تنوع ژنتیکی و عدم اعمال صحیح اصول به زراعی است. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و اثر ضریب نفوذ ارقام جدید گندم دیم و در راستای اجرای پروژه ارتقای امنیت غذایی در سیستم­ های غلات محور دیم یک تحقیق سه ساله در طی سال­ های ۹۸-۱۳۹۵ انجام شد. برای این منظور ارقام معرفی شده جدید همراه با ارقام شاهد سرداری و یا آذر۲ در دو منطقه سرد و معتدل سرد در قالب مزارع نمایشی کشت و با رعایت نکات به زراعی مطابق با دستورالعمل­ های موجود، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج بررسی در مزارع نمایشی مناطق سرد نشان داد که طی سه سال متوالی با شرایط اقلیمی متفاوت از لحاظ میزان بارندگی و دما رقم واران با متوسط تولید ۱۷۳۶ کیلو­گرم دانه در هکتار دارای ۲۳ درصد افزایش عملکرد نسبت به سرداری با تولید ۱۴۰۶ کیلو­گرم دانه در هکتار بود. بعد از آن ارقام باران، اوحدی، هما و آذر۲ به ترتیب با عملکرد با ۱۶۶۴، ۱۵۴۹، ۱۴۹۶ و  ۱۴۸۲ کیلو­گرم دانه در هکتار از برتری ۱۸، ۱۰، ۶ و ۵ درصدی نسبت به رقم سرداری برخوردار بودند. در منطقه معتدل سرد نیز که غالبا رقم آذر۲ کشت می ­شود،  مشاهده شد که ارقام واران، ریژاو، اوحدی، باران و پرآو به ترتیب با میانگین عملکرد دانه ۲۸۲۰، ۲۳۲۲، ۲۱۹۶، ۲۱۹۶ و ۲۱۹۳ کیلوگرم در هکتار به ­ترتیب دارای ۴۲، ۱۷، ۱۱، ۱۱ و ۱۱ درصد افزایش عملکرد نسبت به شاهد آذر۲ با عملکرد دانه ۱۹۸۳ کیلو گرم در هکتار بودند. بنابراین در اقلیم سرد استان کردستان ارقام واران و باران و در اقلیم معتدل سرد استان ارقام واران، ریژاو (در مناطق کم ارتفاع)، اوحدی و باران برای کاشت توصیه می­شوند.

اقلیم سرد و معتدل سرد, ارقام دیم گندم, عملکرد دانه, مزارع نمایشی