محمدجواد توکلی خانیکی - استادیار دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم. دانشکده علوم قرآنی مشهد.
مهدی ریحانه - کارشناس ارشد علوم قرآن و. حدیث

با توجه به فاصله زمانی صدور روایات تاکنون، احتمال جعل و تغییر برخی واژگان احادیث قوت می یابد. لذا باید جهت درک مقصود کلام معصومین، از الگویی مناسب برای تحلیل و فهم روایات استفاده گردد. این پژوهش با روش «تحلیل محتوا» خوانش جدیدی از روایات ناظر به جامعیت قرآن که مشعر به علم ائمه  به «ما کان و ما یکون» در "الکافی" آمده را ارائه نماید. نتیجه آن که: الف: از مجموع ۶ روایت، تنها یک روایت مرتبط با بحث جامعیت قرآن و علم ائمه بوده که مویدات روایی در"الکافی" و بعضی کتب روایی دارد که زنجیروار به یکدیگر متصلند؛ گویی وحدت زمانی، مکانی و صدوری دارند. ب: ماده"علم" و واژه "کتاب" بیشترین فراوانی در این گونه روایات دارد. ج:عامل اصلی صدور این روایات سوق دادن مردم به سمت اهل بیت در تقابل با رای و قیاس است؛ که به تدریج طرفداران زیادی یافت.

"؛ تحلیل محتوا "؛ علم ما کان و ما یکون "؛ جامعیت قرآن "؛, "؛ الکافی "