هایده جوادزاده شهشهانی - دانشیار مرکز تحقیقات انتقال خون موسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و اداره کل انتقال خون یزد
فاطمه اخوان تفتی - مرکز تحقیقات انتقال خون موسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و اداره کل انتقال خون یزد
صدیقه امینی کافی آباد - استاد مرکز تحقیقات انتقال خون موسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون

چکیده سابقه و هدف روش­های متفاوتی برای تهیه پلاکت وجود دارد. هر یک از این روش­ها برای مراکز انتقال خون، اهداکنندگان و بیماران می­توانند مزایا و محدودیت­هایی داشته باشند. آگاهی از آن­ها برای تصمیم­گیری در مورد انتخاب روش مناسب در مراکز انتقال خون لازم است. این مقاله به مرور روش­های تهیه پلاکت و مقایسه آن­ها می پردازد. مواد و روش ها در یک مطالعه مروری، مقاله های مرتبط با تهیه پلاکت جستجو شد و متون مقاله ها و مراجع شناسایی و استخراج گردید. کلید واژه های blood component ، platelet-rich plasma ، platelet concentrate ، buffy-coat method ، platelet storage ، buffy-coat pooled platelet ، plateletpheresis ، pathogen inactivation ، Overnight storage ، preparation concentrate ، Leukofiltered platelets در پایگاه های داده PubMed, Web Of Science, Scopus, Magiran, SID و موتور جستجوی Google و Google Scholar در بازه اردیبهشت تا خرداد ۱۴۰۱ جستجو شد. یافته ها مطالعه ها در مورد مقایسه روش­های تهیه پلاکت نتایج مختلفی داشته­اند. در روش بافی کوت در هنگام سانتریفیوژ، گلبول های قرمز به عنوان تکیه گاهی برای پلاکت­ها عمل می کنند، در حالی که در روش پلاسمای غنی از پلاکت، پلاکت­ها در معرض دیواره پلاستیکی کیسه قرار می گیرند و منجر به فعال شدن پلاکت­ها می شود. برخی یافته­های جدیدتر نشان داده اند کیفیت و اثر بخشی بالینی روش بافی­کوت بهتر از روش پلاسمای غنی از پلاکت و معادل روش آفرزیس است. با این حال هنوز شواهد کافی در دسترس نیست. محدودیت­های تهیه پلاکت به روش آفرزیس شامل هزینه، محدودیت جذب اهداکنندگان و زمانبر بودن فرآیند باعث تمایل به سمت سایر روش ها شده است. به هر حال در مواردی مانند مقاومت پلاکتی، تهیه پلاکت همسان به روش آفرزیس ضروری است. نتیجه گیری برای بهبود کیفیت پلاکت ها و بهینه سازی درمان بیماران ترومبوسایتوپنیک تهیه پلاکت­های ادغام شده کم لکوسیت با توجه به چالش­های روش آفرزیس گزینه مناسبی است. با پیشرفت روش ­هایی مانند کاهش پاتوژن و مواد افزودنی پلاکتی سعی می شود ایمنی و عمر نگهداری این فرآورده بیشتر گردد.

Key words: Platelets, Platelet-Rich Plasma, Plateletpheresis, کلمات کلیدی: پلاکت ها, پلاسمای غنی از پلاکت, پلاکت فرزیس