بهاره سادات موسوی - دانشجوی دکتری، گروه سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
عطاءالله عبداللهی کاکرودی - دانشیار، گروه سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
سمانه اروندی - دکتری علوم و مهندسی آب، معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، کرج، ایران.

گسترش فیزیکی شهری بر تغییرات مکانی و زمانی در خواص بیوفیزیکی سطح (از جمله دمای سطح زمین) تاثیرگذار بوده و منجر به افزایش دمای سطح طی سال­های پایش شده است. به طوری که نتایج حاصله در هر سه شهر مورد مطالعه طی سال­های پایش، روند افزایشی دمای سطح زمین را نشان می­دهد. بررسی­ها در شهرها نشان داد که رشد شهری با توجه به محیط جغرافیایی و شرایط طبیعی هر منطقه از الگوهای متفاوتی پیروی می­کند. براین­اساس، تغییرات مکانی و زمانی در خواص بیوفیزیکی سطح در میان شهرهای انتخاب شده متفاوت بود. این تفاوت ناشی از شرایط اقلیمی، محیطی و پوشش زمین بود. با توجه به شرایط اقلیمی، میانگین سرسبزی در مناطق با هوای مرطوب (بندر انزلی و شیرگاه) با مناطق با هوای گرم و خشک (کاشان) متفاوت بود. با کاهش پوشش گیاهی سطح، میزان تبخیر و تعرق سطحی کاهش یافته و در نتیجه گرما و خشکی سطح افزایش می­یابد. میزان سبزینگی در هر سه شهر مورد مطالعه طی سال­های پایش، روند کاهشی داشته که می­تواند به دلیل پدیده گسترش شهری باشد. نتایج حاصل از شاخص درخشندگی نشان داد در شهرهای مرطوب یعنی بندرانزلی و شیرگاه میزان درخشندگی که ناشی از عوارض شهری بوده، روند افزایشی داشته است. نتایج حاصل از شاخص آب و رطوبت نیز طی سال­های پایش در شهرهای شیرگاه و بندر انزلی(شهرهای مرطوب) روند افزایشی داشته است. به­طور کلی با کاهش سبزینگی، درخشندگی، رطوبت و دمای سطح زمین در شهرهای کاشان و شیرگاه افزایش یافته ولی به نظر می­رسد تاثیر اقلیم محلی و دریا منجر به تعدیل دما در بندر انزلی شده است. نزدیکی به دریا و بالابودن رطوبت باعث شده پوشش گیاهی در طی سال­های پایش کاهش چشمگیری نداشته باشد و در نتیجه منجر به تعدیل دمای سطح شده و از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۱ نتایج مربوط به LST تنها یک درجه افزایش دما را نشان می­دهد. درنتیجه افزایش پوشش گیاهی می­تواند منجر به افزایش رطوبت آب و در نتیجه کاهش دمای سطح شود.

دمای سطح زمین, خصوصیات بیوفیزیکی سطح, تغییرات مکانی و زمانی, توسعه شهری, سنجش از دور