مجتبی آقاجانی قرا - Department of Agricultural Biotechnology.Faculty of Agricultural Sciences.University of Agricultural Sciences and Natural Resources.Sari.Iran
قربانعلی نعمت زاده - Genetics and Agricultural Biotechnology Institute of Tabarestan (GABIT), Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University (SANRU), Sari, Iran
سید کمال کاظمی تبار - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University (SANRU), Sari, Iran
سید محمد علوی - Genetics and Agricultural Biotechnology Institute of Tabarestan (GABIT), Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran

امروزه از روش­های نوین در جهت کنترل آفات و بیماری­های گیاهی به ویژه برای تولید محصولات ارگانیک، استفاده از مواد و ترکیبات طبیعی با منشاء میکروبی و گیاهی است. در این مطالعه اثر ضد باکتری نه اسانس گیاه سازیل، داتوره، زوفا، زربین، خون فام، سرخدار، شمشاد، همیشک و خاس با غلظت­های مختلف (۵/۱۲ درصد، ۲۵ درصد، ۵۰ درصد و ۱۰۰ درصد اسانس خالص)  بر روی سه باکتری Pseudomonas syringae pv. Syringae عامل بیماری شانکر درختان میوه هسته دار، Rathayibacter tritici عامل خوشه صمغی گندم و E.coli به روش دیسک دیفیوژن در قالب طرح فاکتوریل کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. ترکیبات موجود در اسانس با استفاده از کروماتوگرافی گازی متصل به شناساگر طیف نگار جرمی (GC-MS) شناسایی شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که نوع گونه گیاهی، غلظت اسانس، نوع باکتری و اثرات دوگانه و سه گانه در سطح یک درصد معنی دار است. نتایج نشان داد که بیشترین اثر ضدباکتری مربوط به هاله بازدارنده اسانس سازیل با میانگین ۳/۱۳ میلی­متر برای  E.coli می باشد. بخشی از اسانس سازیل توسط  GC-MSمورد آزمایش قرار گرفته و ۱۴ ترکیب شناسایی شد. بیشترین و کمترین میزان ترکیبات ضد باکتری به ترتیب مربوط به Menthol (۴۱%)، Menthone  (۱۲%) و Pulegone (۸%) می­باشد. با توجه به نتایج، اسانس گیاه سازیل می­تواند به عنوان یک سم بیولوژیک برای کنترل بیماری­های گیاهی مورد استفاده قرار گیرد.