حمیدرضا ناصری - دانشیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
روح اله آدینه وند - کارشناس ارشد هیدروئولوژی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
عبدالرحیم صلوی تبار - مدیر بخش منابع و مصارف مهندسی مشاور مهاب قدس، تهران

پیشگویی الگوی رفتاری تغییرات در سیستمهای منابع آب، تحت تاثیر اعمال سیاستهای بهرهبرداری میتواند بهرهبرداران این منابع را به منظور استفاده بهینه، با توجه به موقعیتهای فصلی و اقلیمی و براساس اصل توسعه پایدار یاری نماید.روش پویایی سیستم، روش شبیهسازی شیءگرا و بر پایه بازخورد بوده که میتواند علاوه بر تشریح سیستمهای پیچیده بر اساس واقعیت، امکان دخالت موثر کاربر در توسعه مدل و جلب اطمینان وی درطول فرایند مدلسازی را فراهم نماید. در این تحقیق هدف ایجاد و توسعه یک مدل شبیهسازی با استفاده از روش پویایی سیستم و به کمک نرمافزارVENSIM PLE+برای بالا بردن سطح شناخت از منطقه و دینامیک آن و ارائه روشی برای نحوه بهرهبرداری صحیح از منابع آب موجود و آوردهای فعلی و آتی به دشت تبریز به منظور رفع نمودن یا به حداقل رساندن مشکلات عمده دشت است. بر این اساس با استفاده از دادههای ٣٨ حلقه چاه پیزومتری رفتار آبخوان شبیهسازی شده و پس از واسنجی و اعتبار سنجی مدل با اجرای سناریوهای مدیریتی مختلف از قبیل افزایش راندمان کشاورزی، افزایش تخصیص ازآب سطحی و توسعه شبکه جمعآوری فاضلاب اثرات آن بر روی آبخوان دشت تبریز مورد ارزیابی قرار گرفته است.نتیجه آنکه آبخوان دشت تبریز در حال حاضر دارای بیلان منفی ولی نزدیک به حالت تعادل است. در بخش مصارف شرب، صنعت و کشاورزی از آبخوان با همین آب موجود فعلی، با اتخاذ تصمیمهای مدیریتی مناسبتر از آنچه در حال حاضر در نحوه بهرهبرداری از منابع و تخصیص آب برای این مصارف از آب سطحی و زیرزمینی اجرا میگردد، علاوه بر تامین بخش بیشتری از نیاز این مصارف و حفظ ذخیره آبخوان میتوان در مدیریت آب در دشت گامهای موثرتری برداشت.

مدل پویایی سیستم، دشت تبریز، بهرهبرداری مجاز، نرمافزارVENSIM