زهرا حاجی زاده ولوکلائی - کارشناسی ارشد مدرسی مبانی نظری اسلام دانشگاه مازندران
عباس بخشنده بالی - عضو هیئت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران

دعا از مهم­ترین عباداتی است که در پرورش آدمی نقش بسیار اساسی دارد و در رساندن او به مقام قرب اهمیتی بسیار دارد. دعا برای باز داشتن انسان از گناه و معصیت و توجه به ذات الهی بسیار مفید است. انسان با شناخت ذات خود و خداوند درمی یابد که فقیر و نیازمند محض است و خداوند غنی بالذات؛ بنابراین یکی از کارها و اعمالی که انسان برای رفع نیازهای خود انجام می دهد، دعا کردن به درگاه الهی است. دعا کردن نه تنها در مواردی که به صلاح انسان باشد، برآورده می شود، بلکه دارای آثار مثبت فراوانی است که مهم ترین اثر تربیتی آن دوری از غرور و خودخواهی، آرامش روانی، کاهش رنج، کسب معرفت و روحیه توحیدی است. آثار و برکات دعا شامل دو دسته عملی و معرفتی است. به گونه­ای که آن­چه مربوط به عمل و تقوا می شود، در دسته عملی جای می­گیرد. جنبه معرفتی دعا شامل شناخت و درک ذات الهی و تمایز ذات الهی با انسان است. از سویی دیگر انسان وقتی دست نیاز به سوی خالق دراز می کند، تایید کرده است که همه امور در عالم تنها به یاری خداوند انجام می­پذیرد. در چنین حالتی به توحید افعالی اذعان می­کند. نوشتار حاضر به روش توصیفی- تحلیلی است. نگارندگان ابتدا به تعریف معرفت، تقوا و دعا پرداخته و سپس بخشی از آثار دعا و نیایش را برشمرده­اند.

معرفت, تقوا, آثار دعا و نیایش