فریبرز خدادادی آرپناهی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی
عبدالناصر فضل نیا - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه ارومیه
حسین پیرخراطی - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه ارومیه

آرسنیک یکی از سمی ترین عناصر موجود در سلامت انسانها و حیوانات است. آرسنیتAsia) وآرسناتAsV) باعث مسمومیت حاد و مزمن در طیف گسترده ای از موجودات زنده از جمله انسانها میشوند. سمیت آرسنیک به اشکال شیمیایی و توانایی آن در ایجاد استرس اکسیداتیو بستگی دارد.قرار گرفتن در معرض آرسنیک غیر آلی باعث سرطانزایی قوی و اثرات مضری که بر دیگر اندامهای بدنمیشود. همچنین، این نوع از آرسنیک به سیستم تولید مثل و اندامهای تولید مثل جنس ماده از قبیل تخمدانها، رحم و نیز فرایند تخمکگذاری و ترشح هورمونهای جنسی آسیب میرساند. از نظر تولیدمثل آرسنیک سبب نازایی و سقط جنین در زنان میشود. تهیه گستره واژنی نشان میدهد که درهمه راتهای تحت آزمایش با آرسنیک در یک ماهگی، اختلالاتی در ریختشناسی سلول تخمدان ازقبیل آسیبDNA کاهش وزن رحم، واکوئوله شدن سیتوپلاسمی و نیز آسیب رگی مشاهده میگردد همچنین موجب توقف فرایند بلوغ فولیکول میشود. با کاهش فولیکول سازی، اختلال در خصوصیات مورفولوژیکی تخمدانها ایجاد میشود. در راتهای تحت آزمایش با آرسنیک، تعداد سلولهای قشر آدرنال تغییر مییابد و به طور کلی، شروع بلوغ در راتهای در معرض آرسنیک، حدود یک ماه به تاخیرمیافتد. همچنین موجب کاهش تعداد و تحرک اسپرمها، توقف اسپرماتوژنز و آزاد سازی تستسترون و کاهش وزن اندام جنسی نر میشود. هر چه مقدار آرسنیکی که در معرض آن قرار میگیرند بیشترباشد، به همان نسبت، از دست رفتن وزن اندامهای تولید مثلی بیشتر خواهد بود

آرسنیک؛ مسمومیت؛ تولید مثل؛ رحم؛ تخمک