مهدی سمائی صحنه سرائی - دانش آموخته دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه تربیت مدرس
محمدجعفر حبیب زاده - استاد گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه تربیت مدرس

دو تصور از نقش قاضی در جامعه ی سیاسی را می توان در تقابل با هم نهاد: قاضی کنشگر و قاضی خوددار. قاضی کنشگر از منصب قضا فرصتی برای تحقق آرمان های اجتماعی مانند پاسداری از حق های مردم و عدالت اجتماعی می سازد. در مقابل، قاضی خوددار تا حد ممکن می کوشد با رویکرد متن گرایانه قانون را اعمال کند و از کنشگری در جهت تحقق آرمان های اجتماعی بپرهیزد. مقاله ی پیش رو چارچوبی نظری برای فهم کنشگری قضایی مهیا می کند. کنشگری قضایی، مخاطراتی مهم دارد و ممکن است به ارزش های مهم حقوقی مانند حکومت قانون، تفکیک قوا و دموکراسی لطمه برساند. با این همه، مقاله استدلال می کند تحت شرایطی می توان از قسمی کنشگری قضایی مشروع سخن گفت. به این منظور، ناگزیریم درباره ی جهت کنشگری و زمینه ی سیاسی آن بیندیشیم. در نهایت، مقاله با روش هنجاری نشان می دهد که موجه است قاضیان با رعایت موازین در برابر «جنگ قانونگذار علیه حکومت قانون» بایستند و کنشگرانه از حق های مردم پاسداری کنند.

کنشگری قضایی, جنگ قانونگذار علیه حکومت قانون, پاسداری از حق ها, حکومت قانون