شهرام غلامی - عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان
احمد محمدی - دانشگاه تهران

زندگی و کردارهای سیاسی در هر جامعه­ای در چارچوب گفتمان سیاسی مسلط  تعیین می­شود و ­شکل خاصی از زندگی و کردارهای سیاسی را ممکن می­­سازد. در نتیجه هویت و خود فهمی­­های فردی را به شیوه ی ویژه­ای تعریف می­کند و برخی از امکانات زندگی سیاسی را متحقق، و برخی دیگر را حذف می­نماید. در این مقاله برای تحلیل ظرف مکانی مدیریت فضای ملی در عصر پهلوی دوم،  مجموعه­ای از شاخصه­ها و عناصر از قبیل مناسبات سرمایه­داری، تمرکزگرایی، مهاجرت روستاییان، رشد جمعیت، انقلاب سفید و اصلاحات ارضی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.  نتایج این پژوهش حاکی از تسلط گفتمان مدرنیسم غربی در این دوره است که با تمرکزگرایی، توسعه و نوسازی، صنعتی شدن شهرها و  گذار از کشاورزی سنتی به صنعتی و شیوه ی تولید سرمایه­داری شدت می­یابد. روستاییان، عشایر و عوامل قدرت سنتی ­همچون سران قبایل و زمینداران بزرگ  با انجام  اصلاحات ارضی تضعیف شده و در حاشیه قرار می گیرند. بیشتر سرمایه­گذاری­ها مربوط به شهرها بوده و یا اثرات خود را بیش از همه بر شهرها  برجای ­گذارد به گونه­ای ­که می­توان گفت  که به­طورکلی «ظرف مکانی» مدرنیسم دوره­ی پهلوی دوم «شهر» بوده است.

فضای ملی, مدرنیسم, محمدرضا شاه, شهر