Zahra BeigMohammadi - Department of Food Science and Technology, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
Zohreh Hamidi Esfahani - Food Science and Technology Department, Agriculture Faculty, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
Kiyanoosh Khosravi Darani - Department of Food Technology Research, National Nutrition and Food Technology Research Institute, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran

فسفولیپازها گروه مهمی از آنزیم­ها با کاربردهای گسترده در صنایع مختلف هستند. در این پژوهش بهینه­سازی دو مرحله­ای شامل استفاده از طرح غربالگری پلاکت- برمن و سپس بهینه­ سازی سطح پاسخ با هدف افزایش تولید فسفولیپاز سویه منتخب جهش ­یافته Trichoderma atroviride sp.ZB-ZH۲۹۲ انجام شد. در مرحله اول جهت غربالگری و انتخاب مهمترین فاکتورها بر میزان توده زیستی و فعالیت فسفولیپاز، از طرح پلاکت -  برمن با هفت متغیر دما، زمان، میزان فسفولیپید سویا (به عنوان منبع کربنی)، میزان پپتون (به عنوان منبع نیتروژنی)، نسبت مساوی از منو و دی پتاسیم ­هیدروژن فسفات (به عنوان منبع فسفر)، درصد تلقیح و سن تلقیح، در دو سطح استفاده گردید. بر اساس نتایج حاصل از غربالگری متغیرهای زمان گرمخانه­گذاری (۰/۰۱>P) ، دما گرمخانه­ گذاری (۰/۰۱>P) و فسفولیپید سویا (۰/۰۵>P) به عنوان منبع کربنی اثر معنی­ داری بر میزان فعالیت آنزیمی داشتند و در نتیجه جهت اجرای بهینه­ سازی نهایی به عنوان متغیرهای مستقل در طرح مرکب­مرکزی به روش آماری سطح پاسخ وارد شدند. بر این اساس طی ۲۰ آزمایش طراحی شده، اثر سه متغیر دمای گرمخانه­ گذاری (°C ۳۰-۲۰)، زمان گرمخانه­ گذاری (۵-۳ روز) و فسفولیپید سویا (% ۹-۳) بر میزان فعالیت آنزیم مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج آنالیز واریانس (ANOVA) میزان %۴/۳۲ فسفولیپید، دما °C  ۲۹/۷۳و زمان ۱۰۱/۷۶ ساعت گرمخانه­گذاری به عنوان شرایط بهینه در تولید فسفولیپاز پیش­بینی شدند. در این شرایط، میزان فعالیت فسفولیپاز (U/ml) ۳/۵۷ تعیین گردید که با نتیجه پیش­بینی­شده توسط مدل  U/ml) ۳/۵۶) مطابقت داشت.

Phospholipase, Tricoderma atroviride, Plackett-Burman Design, Optimization, Response surface methodology, فسفولیپاز, Tricoderma atroviride, طراحی پلاکت-برمن, روش سطح پاسخ.