مجید خزایی - استادیار پژوهشی/ بخش تحقیقات جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یاسوج، ایران
ایمان صالح - استادیار پژوهشی/ بخش تحقیقات جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یاسوج، ایران
محمدرضا چاکرالحسینی - استادیار پژوهشی/ بخش تحقیقات جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یاسوج، ایران
محسن فرزین - استادیار/ دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

بهره وری آب کشاورزی یعنی این که با صرف کم ترین مصرف آب، بهترین و بیش ترین محصول را تولید کرد. در این پژوهش با نگرش جامع به بررسی بهره وری محصولات زراعی و باغی با رویکردهای فیزیکی و اقتصادی آبخوان باشت در استان کهگیلویه و بویراحمد پرداخته شد. بر این اساس در مرحله اول وضعیت منابع آبی آبخوان با بررسی جامع و دوره ای چاه های بهره برداری و مشاهده ای و سایر منابع آبی آبخوان مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا، کشاورزی آبخوان از طریق پرسش نامه به وسیله کشاورزان و کارشناسان بررسی شد. در مرحله بعد نیاز آبی الگوی کشت فعلی با روش پنمن- مانتیث فائو در نرم افزار کراپ وات محاسبه شد و با تعریف هشت سناریو به ارزیابی اقتصادی و حجم مصرف آب در الگوهای مختلف آبخوان پرداخته شد. در نهایت، با ارزیابی محصولات سناریویی که آب مصرفی به آب قابل تخصیص آبخوان نزدیک تر بود به عنوان الگوی کشت بهینه انتخاب شد. نتایج محاسبات روش فائو پنمن- مانتیث نشان داد که نیاز آبی محصولات غالب آبخوان شامل مرکبات، گندم، جو، ذرت، کلزا، هندوانه، برنج، حبوبات و یونجه به ترتیب ۹۱۷۰، ۵۶۳۰، ۴۸۲۱، ۷۸۶۳، ۵۴۱۱، ۹۲۹۱، ۲۰۲۳۴، ۵۲۲۵ و ۱۴۰۸۳ مترمکعب بوده است. مجموع میزان آب مصرف شده توسط محصولات کشاورزی آبخوان باشت بر اساس محاسبات روش پنمن نزدیک به ۴۵ میلیون مترمکعب بوده است. بهره وری اقتصادی الگوی کشت فعلی آبخوان به طور متوسط ۴۵۰۰۰ ریال به ازای هر مترمکعب و میزان بهره وری فیزیکی برای غالب محصولات آبخوان کم تر از یک بوده است. در نهایت سناریوی شماره دو با حجم آب مصرفی ۲۲ میلیون مترمکعب نزدیک ترین سناریو به آب قابل برنامه ریزی آبخوان بوده است.

آب قابل برنامه ریزی, الگوی کشت, بهره وری, نیاز آبی