علیرضا مقدسی - استادیار گروه مدیریت ، دانشگاه بین المللی امام رضا ( ع)، مشهد، ایران
جواد حصاری نژاد - دانشجوی دکتری سیاست گذاری بازرگانی ، دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران

توسعه تجارت بین کشورهای همسایه جهت تامین نیازهای مردم، افزایش رفاه و اشتغالزایی موثر است . در این راستا، توسعه تجارت بین ایران و افغانستان به اهمیت ویژهای دست یافته است . هدف اصلی این پژوهش »ارائه مدلی جهت توسعه تجارت با افغانستان« می باشد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت کمی ، و از نظر نحوه گردآوری دادهها توصیفی می باشد. روش تحقیق به صورت کتابخانه ای است و ابزار گردآوری دادهها فیش برداری و یادداشت برداری می باشد. تجزیه تحلیل دادهها به صورت تحلیل محتوا انجام شد. در این پژوهش به شناسایی و ساختاردهی عوامل موثر بر توسعه تجارت با تمرکز بر شبکه های ارتباطی پرداخته شد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی و پیمایشی می باشد. محققان ابتدا با مطالعه پژوهش های صورت گرفته ۱۰ مورد از عوامل اثرگذار بر توسعه تجارت را شناسایی نمودند سپس به جهت غربالگری عوامل از روش دلفی استفاده شد که در آن نظرات تخصصی ۱۵ نفر از خبرگان و متخصصان در زمینه تجارت بازاریابی روشهای نوین در بازاریابی و همچنین اساتید دانشگاه جمع آوری گردید، روش انتخاب این افراد غیرتصادفی قضاوتی بود. نتیجه توزیع و جمع آوری پرسشنامه های دلفی در دو مرحله مشخص نمود که خبرگان روی ۷ عامل از ۱۰ عامل اجماع نظر دارند و سایر عوامل را رد می کنند. سپس برای ساختاردهی عوامل نهایی شده از روش مدلسازی ساختاری تفسیری استفاده شد. بر همین اساس یک مدل ۵ سطحی محاسبه و طراحی شد که در آن عامل مشخصات نرم افزار شبکه اجتماعی و تجربه خرید آنلاین به سطح اول عامل مشخصات محصول به سطح دوم، عامل مزیت های کالاها به سطح سوم دو عامل کیفیت برقراری رابطه و دانش استفاده از شبکه های اینترنتی به سطح چهارم و عامل اعتماد به شبکه اجتماعی به سطح پنجم اختصاص یافت . در نهایت براساس یافته های به دست آمده پیشنهادات کاربردی ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان داد عوامل مهمی که مورد توجه قرار گرفتند عبارتند از: امنیت مرزها و مناطق مرزی، تاکید بر منافع مشترک، تحلیل بازار و رقبا، تسهیلات گمرکی ، توانایی صادرگنندگان، تامین اعتبارات تجاری، دانش و تکنولوژی، زیر ساخت های حمل و نقل ، حمایت دولت ، سرمایه گذاری و همکاریهای اقتصادی، امنیت و پایداری روابط سیاسی ، قوانین و مقررات بین المللی و عوامل فرهنگی .

مدل مفهومی ، توسعه ، تجارت، کشورهای همسایه ، افغانستان.