رضا قهرمانی - گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی ایران
امیر عبداللهی - گروه تاریخ، تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد ماکو، دانشگاه آزاد اسلامی، ماکو، ایران«نویسنده مسئول»
محبوب مهدویان - گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران.

رفتار سیاسی مردم کوفه منشعب از نگرش اعتقادی آنها بوده است. در دوره امویان چهار نگرش اعتقادی ویژه را می توان شناسایی کرد. اندیشه های برجسته ای که به نوعی پشتوانه رفتارهای سیاسی مخالف و موافق حاکمیت، در کوفه بودند؛ در دو طیف فعال و منفعل قابل تفکیک است. طیف فعال شامل شیعیان حضرت علی(ع) هستند که با قیام های سیاسی خود امویان را به سقوط پیش بردند و بیشترین نقش را در کوفه ایفا نمودند؛ دیگری خوارج که پس از جنگ صفین شکل گرفتند و توانستند پیروانی برای خود بیابند. طیف منفعل شامل ارجاءخالص و جبر خالص بودند که اقدام سیاسی انجام ندادند. در این مقاله تلاش شده است با دیدگاه تاریخی و با روش توصیفی- تحلیلی عملکرد سیاسی مردم کوفه در دوره امویان بررسی شود. بدین روی مولفه های تاثیرگذار بر طیف های فکری بیان گردیده و اندیشه های نفعل کننده و فعال کننده رفتار سیاسی بیان گردیده است. هدف آن است که تاثیر اندیشه های فراگیر کوفه بر روی رفتار سیاسی نمایان شود و قیام های کوفه در دوره امویان دسته بندی گردد.

کوفه, شیعیان, خوارج, ارجاءخالص, جبر خالص