- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
Ali Ayaseh - استادیار، گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
- استاد، گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

صمغ ها پلی ساکارید هایی هستند که بیشتر از منابع گیاهی و میکروبی استحصال می شوند و کاربرد وسیعی در صنایع غذایی و دارویی به عنوان قوام دهنده، ژل دهنده، پایدار کننده و امولسیفایر دارند. دانه بارهنگ با نام علمی Plantago major L. از خانواده Plantaginaceae می باشد. در این مطالعه از روش سطح پاسخ (RSM) و طرح آزمایشی Box-Behnken برای بهینه سازی استخراج صمغ دانه بارهنگ با پیش تیمار فراصوت استفاده شد. بهینه سازی استخراج صمغ شامل ۲ مرحله اساسی بود: مرحله فراصوت با متغیر های توان (۲۰۰ تا ۴۰۰ وات)، دما (۲۵ تا ۴۰ درجه سانتی گراد) و زمان (۱۵ تا ۳۰ دقیقه) و مرحله استخراج با متغیر های نسبت دانه به آب مقطر (۱ به ۱۰ تا ۱ به ۲۰)، دما (۵۵ تا ۷۵ درجه سانتی گراد) و زمان (۲۰ تا ۴۰ دقیقه). نتایج حاصل از بهینه سازی نشان داد که توان ۴۰۰ وات، دمای ۳۵ درجه سانتی گراد و زمان ۳۰ دقیقه، نسبت دانه به آب مقطر ۱ به ۲۰، دمای استخراج ۷۵ درجه سانتی گراد و زمان ۴۰ دقیقه به عنوان حالت های بهینه برای استخراج این صمغ با پیش تیمار فراصوت بودند. بعد از استخراج، خالص سازی و بهینه سازی صمغ دانه بارهنگ، مقادیر رطوبت، خاکستر، پروتئین و کربوهیدرات آن اندازه گیری شد که براساس نتایج حاصل شده مقادیر، رطوبت ۲۰/۶% ، خاکستر ۲۳/۳% ، پروتئین ۰۳/۲% و کربوهیدرات ۴۷/۸۸% به دست آمد. آنالیز مونوساکارید های صمغ دانه بارهنگ با دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا (HPLC) نشان داد که مونوساکارید های غالب در این صمغ، آرابینوز با ۷۲/۵۶ % و رامنوز با ۸۴/۲۱ % می باشد.

کلید واژگان: استخراج صمغ, پیش تیمار فراصوت, دانه بارهنگ, روش سطح پاسخ