- استادیار گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود
- دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود

چکیده گیاه سریش با نام علمی Eremurus، متعلق به خانواده لاله است. سریش ایرانی از مهمترین گونه­های جنس سریش است که در آسیای مرکزی شامل ایران، غرب پاکستان، افغانستان، عراق، ترکیه، فلسطین، لبنان، سوریه و قفقاز به خوبی رشد می­کند. در این پژوهش پلی­ساکارید خام محلول در آب از ریشه گیاه سریش ایرانی، توسط استخراج با آب گرم C° ۷۰، ترسیب با اتانول و پروتئین زدایی جدا شد. خالص­سازی پلی­ساکارید خام با استفاده از ستون­های کروماتوگرافی دی­اتیل­آمینو­اتیل-سلولز و سفادکس جی-۱۰۰ انجام گرفت و جزء غالب (پلی­ساکارید خالص) جمع آوری و به روش انجمادی خشک شد. راندمان تولید پلی­ساکارید خالص از ریشه گیاه سریش ایرانی ۵/۴% بود. وزن مولکولی، میزان قند کل و درجه چرخش نوری پلی­ساکارید خالص به ترتیب ۲/۷۱ کیلودالتون، ۴/۹۶% و °۷/۳۲- محاسبه شد. نتایج حاصل از آنالیز واحدهای مونوساکاریدی سازنده نشان داد که پلی­ساکارید خالص از واحدهای مونومری گلوکز و مانوز با نسبت­های مولی ۱ به ۹۸/۱ تشکیل شده است. ساختار پلی­ساکارید خالص توسط ترکیبی از آزمون­های آنالیز شیمیایی و دستگاهی مانند متیلاسیون، کروماتوگرافی گازی-طیف ­سنج جرمی، اکسیداسیون پریودات و تجزیه اسمیت، هیدرولیز ناقص اسیدی، طیف سنج مادون قرمز و رزونانس مغناطیس هسته اتم­های کربن و پروتون صورت گرفت. نتایج حاصل نشان داد که اسکلت اصلی پلی­ساکارید خالص حاصل از ریشه­های سریش ایرانی از واحدهای مانوز و گلوکز با اتصال (۴→۱)β تشکیل شده است که در برخی از نقاط زنجیره اصلی از محل کربن شماره ۶ مانوز دارای انشعاب است و انشعابات توسط واحدهای مانوز به انتها می­رسد.

کلید واژگان: پلی ساکارید, استخراج, خالص سازی, سریش ایرانی, تعیین ساختار