مصطفی علیخانی - دانشجوی دکتری رشته سنجش و اندازه گیری، گروه سنجش و اندازه گیری، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی ره، تهران، ایران
اصغر مینائی - دانشیار گروه سنجش و اندازه گیری، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی ره، تهران، ایران (نویسنده مسئول).
نورعلی فرخی - استاد گروه سنجش و اندازه گیری، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی ره، تهران، ایران
محمد عسگری - دانشیار گروه سنجش و اندازه گیری، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی ره، تهران، ایران
مهدی دستجردی کاظمی - دانشیار گروه روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی ره، تهران، ایران

اگرچه طرح سنجش آمادگی تحصیلی کودکان بدو ورود به دبستان، یکی از اقدامات بسیار مهم وزارت آموزش و پرورش است، اما یکی از چالش های عمده آن، نبود یک مدل نظری بومی حاوی ابعاد و نشانگرهای آمادگی تحصیلی است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و نشانگرهای موثر در سنجش آمادگی تحصیلی کودکان بدو ورود به دبستان انجام شد. برای دسترسی به این هدف، کتاب های درسی و اهداف دوره پیش دبستانی، کتاب های درسی پایه اول دبستان، کتاب راهنمای معلم در ارزشیابی توصیفی و نظر معلمان پایه اول دبستان از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته، با استفاده از رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون بررسی شدند. یافته های حاصل از تحلیل مضمون به استخراج ۵ مضمون فراگیر، ۹ مضمون سازمان دهنده و ۲۲۰ مضمون پایه منجر شد. یافته ها نشان داد که مهارت های حرکتی، مهارت های گفتار و زبان، مهارت های شناختی، مهارت های اجتماعی عاطفی، و شایستگی های عمومی، ابعاد تشکیل دهنده آمادگی تحصیلی هستند. هرچند که پژوهش های گذشته به مضمون های فراگیر اشاره کردند، ولی با توجه به چندبعدی بودن آمادگی تحصیلی ضرورت داشت که مضمون های پایه نیز تعیین شوند. در این پژوهش، بعد حرکتی به دو مولفه جزیی تر به نام مهارت های حرکتی درشت و ظریف؛ بعد شناختی به مولفه های دانش و اطلاعات عمومی، حافظه، ریاضیات و حساب، و استدلال دیداری فضایی؛ بعد عاطفی اجتماعی به مولفه های تعامل با همسالان و تعامل با بزرگسالان؛ بعد شایستگی های عمومی به مولفه های مسئولیت پذیری و نگرش مثبت به مدرسه افراز شدند و مضمون های پایه در زیر مولفه مربوطه قرار گرفتند تا متولیان آموزش و پرورش بتوانند براساس آنها اقدام به ساخت ابزارهای لازم برای سنجش این سازه مهم کنند.

ابعاد آمادگی تحصیلی, پیش دبستان, تحلیل مضمون, دبستان, سنجش آمادگی تحصیلی