mohammad hojjati - Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan,
marzieh omidi-mirzaei - Agricultural Sciences and Natural ResourcesUniversity of Khuzestan
zahra kiarsi - Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan

هدف از این پژوهش، استخراج و شناسایی ترکیبات فرار اسانس پوست دو گونه از مرکبات به­نامهای کلمنتین و ماندارین و بررسی پتانسیل آنتی­اکسیدانی و ضدمیکروبی آنها بود. ترکیبات اسانس­ها که به روش تقطیر با بخارآب تهیه شده بودند توسط گازکروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی شناسایی شدند. توانایی آنتی­اکسیدانی اسانس­ها با روش­ رادیکال­هایABTS  و DPPH اندازه­گیری گردید. فعالیت ضدمیکروبی اسانس­ها با روش­ انتشار در دیسک علیه سه باکتری گرم مثبت ( استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس سوئوس و باسیلوس سابتیلیس)، دو باکتری گرم منفی (اشرشیا کلی و سالمونلا تیفی) و یک مخمر (کاندیدا آلبیکنس) و یک قارچ (آسپرژیلوس نایجر) در مقایسه با آنتی­بیوتیک­های مصنوعی بررسی شد. نتایج GC/MS نشان داد که هر دو اسانس سرشار از مونوترپن­های هیدروژنه بوده و لیمونن ترکیب عمده در هر دو  اسانس بود. بیشترین درصد مهار رادیکال­های آزاد  DPPHو ABTS برای اسانس کلمنتین، به ترتیب برابر ۳۸/۳۴ و ۴۴/۴۸ درصد و برای اسانس ماندارین به ترتیب ۵۳/۶۷ و۴۴/۹۶ درصد در غلظت ppm ۹۰۰ مشاهده شد. نتایج نشان داد که هر دو اسانس مانع از رشد میکروارگانیسم­های مورد مطالعه شدند و با افزایش غلظت اسانس، هاله عدم رشد افزایش یافت. بیشترین قطر هاله عدم رشد در هر دو اسانس در کاندیدا آلبیکنس مشاهده گردید. هم­چنین کمترین قطر هاله عدم رشد برای اسانسهای کلمنتین و ماندارین به ترتیب در اشرشیا کلی و آسپرژیلوس نایجر مشاهده گردید. به طور کلی اثر ضد قارچی هر دو اسانس بیشتر از اثر ضدباکتریایی آن ها بود. در نتیجه، اسانس پوست مرکبات می­تواند به عنوان یک ماده آنتی اکسیدان و ضد میکروب طبیعی جهت استفاده در مواد غذایی پیشنهاد گردد.

essential oil, GC/MS, Pathogenic bacteria, disc diffusion, اسانس, گازکروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی, باکتری های بیماری زاد, انتشار دیسک آگار