فرزانه احمدی - دانشجوی دکتری آب وهواشناسی دانشگاه لرستان، لرستان، ایران
داریوش یاراحمدی - عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه لرستان، لرستان، ایران
حمید میرهاشمی - عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه لرستان، لرستان، ایران

رشد کالبدی بافت شهرها، در اراضی کشاورزی یا باغات حاشیه شهر، از نمودهای بارز تغییرات کاربری اراضی به نفع گسترش بافت شهری است. این تغییرات کاربری اراضی تبعات زیست محیطی و اقلیم شناختی در پی دارد. آگاهی از این تبعات محیطی، در کنترل و مدیریت بهینه شرایط زیست محیطی شهر مفید واقع می­شود. هدف اساسی این تحقیق آشکارسازی روند تغییرات کالبدی بافت شهری خرم آباد طی دوره ۱۹۹۰-۲۰۲۰ و آشکارسازی اثر تغییرات حرارتی بر ساختار دمای دوره گرم شهر خرم اباد است. در این راستا با استفاده از تصاویر سنجنده TM و OLI/TIRS ماهواره­های لندست ۵ و ۸ برای ماه ژوئن ۴ دوره آماری ۱۹۹۰، ۲۰۰۰، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰، با اجرای تابع جبر باندی، بافت شهری خرم آباد از روی باندهای اپتیکال این سنجنده­ها استخراج و روند تغییرات این بافت طی ۳۰ سال بررسی گردید. همچنین دمای سطح زمین محدوده شهر خرم­آباد با اجرای الگوریتم Spilt Window روی باندهای حرارتی دو سنجنده مذکور، برای ماه ژوئن استخراج گردید. نتایج حاصل از تحلیل روند نشان داد بافت شهری خرم­آباد طی دوره ۳۰ ساله با یک رشد مستمر در بخش­های حاشیه شرقی و جنوبی شهر روبرو بوده است. به طور تجمعی مشخص گردید که بافت شهری خرم­آباد در انتهای دوره یعنی سال ۲۰۲۰ حدود ۴۱ درصد (۸۲۸ هکتار) نسبت به سال ۱۹۹۰ گسترش داشته است این گسترش عموما در اراضی کشاورزی و باغات حاشیه شهر خرم­آباد بوده است. استخراج دمای سطح زمین از باندهای حرارتی دو سنجنده TM و TIRS، نشان داد که در روزهای آخر ژوئن ۴ سال مورد بررسی میانگین دمای سطح بافت شهری، حدود ۵/۱۱ درجه سانتیگراد از فضای سبز داخل شهر یا اراضی باغی حواشی شهر، بالاتر بوده و همزمان با گسترش بافت شهری، دمای سطح این بافت از ۴۱ درجه در سال ۱۹۹۰ به ۱/۴۳ درجه در سال ۲۰۲۰ رسیده است.

بافت شهری, ماهواره لندست, دمای سطح زمین, شهرخرم آباد