محمدرضا پهلوان نژاد - دانشیار، گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.
زهرا حسن پوران - دانشجوی دکتری زبان شناسی، گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

حروف اضافه مکانی، از مهم ترین و پرکاربردترین کلمات نقش نمای هر زبانی هستند که نقش مهمی در بازنمایی مفاهیم ذهنی انسان در زبان دارند. اساسا حروف اضافه مکانی از نخستین کلمات نقش نمایی هستند که کودکان در روند فراگیری زبان اول دست به تولید آن می زنند و این خود از مهم ترین دلایل لزوم بررسی شناختی این حروف است. هدف از پژوهش پیش رو، بررسی چندمعنایی حرف اضافه مکانی «بین» در زبان فارسی است. برای تبیین این چندمعنایی، از اصول مکتب زبان شناسی شناختی و دو نظریه چندمعنایی اصولی تایلر و ایوانز (۲۰۰۱) و طرح واره های تصوری جانسون (۱۹۸۷) استفاده شده است. داده های پژوهش، از نسخه دوم پیکره همشهری و دو فرهنگ دهخدا (۱۳۷۷) و معین (۱۳۸۶) گردآوری شده اند. نتایج پژوهش نشان دهنده این مطلب است که شبکه معنایی حرف اضافه «بین» دارای یک معنی پیش نمونه مکانی و چهار معنای حاشیه ای است. معنای پیش نمونه ای این حرف اضافه، مبین فضای میان دو چیز است و سایر معانی، به شکل شعاع هایی در اطراف آن قرار گرفته و از آن بسط یافته اند.

حروف اضافه مکانی, چندمعنایی, زبان شناسی شناختی, معنی شناسی, طرح واره های تصوری