زهرا خان محمدی - بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران
ابوالفضل احمدی - دانشگاه شهرکرد

موسیر ایرانی با نام علمی (Allium hirtifolium Boiss.) گیاهی چندساله است که از رویشگاه های طبیعی از جمله مراتع برداشت می شود. با توجه به کاربردهای متنوع و رو به افزایش این گیاه در صنایع غذایی و دارویی، کشت زراعی آن در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. به علاوه نیاز آبی موسیر کم بوده و در عین حال درآمدزایی خوبی برای کشاورزان به دنبال دارد. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر مقادیر مختلف کودهای نیتروژن و کمپوست گاوی بر عملکرد موسیر و جذب نیتروژن، فسفر، پتاسیم و نیترات در منطقه فریدون شهر استان اصفهان انجام شد. به این منظور تیمار کوددهی اوره در چهار سطح (۰، ۱۲۰، ۲۴۰ و ۳۶۰ کیلوگرم در هکتار) و تیمار کمپوست گاوی در سه سطح (۰، ۴۰ و ۶۰ تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و با دو عامل کود نیتروژنی و کمپوست گاوی به­صورت فاکتوریل اعمال شد. تیمارها به شکل ۰-۰ (شاهد)، ۴۰-۰، ۶۰-۰، ۰-۱۲۰، ۴۰-۱۲۰، ۶۰-۱۲۰، ۰-۲۴۰، ۴۰-۲۴۰، ۶۰-۲۴۰، ۳۶۰-۰، ۳۶۰-۴۰ و ۶۰-۳۶۰ در نظر گرفته شدند که با احتساب سه تکرار، در مجموع ۳۶ کرت آزمایشی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد تر و خشک کورم موسیر در تیمار تلفیقی کاربرد ۲۴۰ کیلوگرم در هکتار اوره و ۴۰ تن در هکتار کمپوست گاوی به دست آمد. بیشترین جذب نیتروژن در تیمار ۳۶۰ کیلوگرم در هکتار اوره به همراه ۶۰ تن در هکتار کمپوست گاوی مشاهده شد، اما تفاوت معنی داری با تیمار ۴۰-۲۴۰ نداشت. به طور کلی غلظت نیترات در کورم موسیر کمتر از حد مجاز استاندارد ملی ایران بود. بیشترین غلظت نیترات مربوط به تیمار تلفیقی کاربرد ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار اوره و ۶۰ تن در هکتار کمپوست گاوی بود. با کاربرد ۲۴۰ کیلوگرم در هکتار کود اوره، غلظت نیترات به طور معنی داری کاهش و با افزایش مقدار کاربرد اوره به ۳۶۰ کیلوگرم در هکتار و البته کاربرد هم زمان کمپوست گاوی، غلظت نیترات کورم موسیر مجدد افزایش یافت. با توجه به نتایج، تیمار تلفیقی ۲۴۰ کیلوگرم در هکتار اوره و ۴۰ تن در هکتار کمپوست گاوی به عنوان بهترین تیمار برای حصول بیشترین عملکرد کورم موسیر در منطقه پیشنهاد می شود.

عملکرد, کوددهی نیتروژن, کمپوست گاوی, موسیر, نیترات