محمد مظلوم خراسانی - دانشگاه فردوسی مشهد
مژگان عظیمی هاشمی - جهاد دانشگاهی مشهد

مطالعه حاضر با اتخاذ رویکرد تطبیقی موردمحور و به کارگیری روش تحلیل فازی، شرایط علی نابرابری های درآمدی در ایران در یک دوره شصت و چهار ساله را مورد بررسی قرار داده است. موارد این بررسی، شش دوره تاریخی می باشند که با عنایت به تغییر در سیاست های توسعه ای از یکدیگر تفکیک شده اند. مدل پیشنهادی جهت مطالعه شرایط علی موثر بر نابرابری های اجتماعی (با تاکید بر نابرابری درآمد)، مدلی ترکیبی است که توامان از دیدگاه نوسازی، وابستگی (موقعیت در نظام جهانی) و نظریه دولت توسعه گرا (خودگردانی دولت و روابط دولت – جامعه) بهره گرفته است. نتایج وارسی شروط لازم (منفرد) نابرابری درآمدی در ایران نشان داد توسعه اقتصادی، شرط لازم برابری درآمد و قدرت دولت (دولت بزرگ و رانتیر) و وابستگی نیز هر یک شرط لازم نابرابری درآمد محسوب می شوند. اما دموکراسی و قوت جامعه برای برابری درآمدی به تنهایی نه لازم و نه کافی هستند. اجتماع دو شرط دموکراسی و قدرت جامعه شرط کافی برابری درآمدی در ایران و قدرت دولت و جامعه، شرط لازم آن محسوب می شوند. بررسی مسیرهای علی (شرط) کافی برای وقوع نتیجه نشان می دهد دو مسیر جداگانه برای رخداد نابرابری درآمدی در ایران وجود دارد که هرکدام از این مسیرها شرط ترکیبی (عطفی) کافی تلقی می شوند. اولین مسیر نبود توسعه اقتصادی و نبود قدرت دولت، در کنار وابستگی و نبود دموکراسی است و مسیردوم توسعه اقتصادی، قدرت دولت، وابستگی و نبود دموکراسی و قوت جامعه مدنی است.

تحلیل فازی, تحلیل تطبیقی–تاریخی, توسعه اقتصادی, توسعه سیاسی, نابرابری های درآمدی, روابط دولت و جامعه