مرضیه زارع - دکتری پژوهش هنر دانشگاه الزهرا
پریسا شادفزوینی - دانشیار دانشگاه الزهرا

نساجی یکی از مهمترین هنر- صنعت های اسلامی است که در طی قرون و اعصار مختلف سبب تولید منسوجات مختلف باکاربردهای متفاوت بوده است. این هنر- صنعت با ورود اسلام، ضمن حفظه شاخصه های ایرانی، مفاهیم نمادین هویت دیناسلام را نیز پذیرفته و به صورت رنگ و نقش در پارچه ها جلوه گرد شده است. مفاهیم و نمادهایی که چنان در دل تار و پودهویت ایرانی نفوذ کرده که امروزه بی شک یکی از راه های شناخت هویت ایرانی اسلامی در پوشاک را میتوان مظاهر هویتیپارچه های به کار رفته در طراحی دانست. بنابراین در این مقاله درصدد هستیم به این پرسش پاسخ دهیم که تا چه حد پارچههای زنانه بیانگر هویت ایرانی- اسلامی است و از بین المان ها و عناصر هویتی کدام یک بیشتر مورد توجه قرار گرفته است؟درواقع، هر جامعه ای برای حفظ هویت بومی و فرهنگی خود نیازمند نگهداری عوامل موثر بر هویت است و باید در حفظ وارتقا آن بکوشد.در این پژوهش، لباس های عرضه شده در جشنواره های بین المللی مد و لباس فجر مورد قرار گرفته است. بدین منظور برآنیمتا ببینیم در طراحی پوشاک مذکور تا چه حد از پارچه های برگرفته از هویت ایرانی استفاده شده است. جمعیت آماری اینپژوهش، کلیه لباسهای عرضه شده در جشنواره مد و لباس فجر طی سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴ بوده است. برای دستیابی بهداده های مورد نیاز با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی، هر اثر کدگذاری و با تکیه بر داده های مستخرج، این داده ها ازطریق مشورت با صاحبنظران و رجوع به منابع مکتوب تخصصی مورد ارزیابی نهایی قرار گرفته اند.نتایج تحقیق نشان می دهد، اگرچه به تدریج با افزایش به مظاهر هویت ایرانی- اسلامی در پارچه ها مواجه هستیم، اما بسیاریاز آثار ارایه شده فاقد این موضوع هستند. طراحان لباس دانش کمی نسبت به استفاده از رنگ، نقش مایه های ایرانی و غیرهدر پارچه های استفاده شده در پوشاک طراحی شده، داشتند. در این بین، بته جقه پرکاربردترین نقش مورد استفاده رویلباس ها بوده است.

هویت، نشانه شناسی، جشنواره مد و لباس فجر، پارچه ایرانی