عزیز مجیدی - ، دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج
غلامرضا خلیل زاده - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات اصلاح بذر و نهال، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش

یکی از مهم ترین دلایل عملکردهای پائین حبوبات دیم در واحد سطح، کشت آنها در خاک های با حاصلخیزی کم، مصرف ناکافی یا غیرمتعادل عناصر غذایی است. به علت پائین بودن سطح حاصلخیزی خاک، مدیریت صحیح تغذیه گیاه نقشی حیاتی در بهبود ویژگی های فیزیکی و شیمیائی خاک و توان تولیدی آن دارد. در این مقاله، اهمیت و ضرورت مدیریت تلفیقی تغذیه در تولید بهینه حبوبات دیم شرح داده شده است. استفاده از این فن آوری موجب حفظ و ارتقاء حاصلخیزی خاک برای تولید پایدار محصول حبوبات دیم در بلند مدت است. نتایج بررسی ها نشان می دهند که استفاده توام از منابع شیمیائی، آلی و زیستی عناصر غذائی در مقایسه با مصرف کود شیمیائی، تاثیر بیشتری در افزایش عملکرد حبوبات دیم دارد. مصرف کود دامی غنی شده با منابع شیمیائی عناصر غذائی منجر به دسترسی بیشتر ریشه به عناصر غذایی شده و کارایی جذب عناصر توسط ریشه افزایش می یابد. از طرفی این کودها در کشت های بعدی نیز دارای اثرات باقیمانده مثبت بر عملکرد و کیفیت محصول است. نتایج بررسی های اقتصادی نشان داده است که نسبت فایده به هزینه مصرف کودها در مدیریت تلفیقی تغذیه گیاهی در زراعت حبوبات دیم با استفاده از کود دامی غنی شده با کودهای شیمیایی و زیستی  از مصرف کودهای شیمیائی به تنهایی مقرون به صرفه تر بوده است. بنابراین تحت شرایط خاک های آهکی مناطق خشک و نیمه خشک کشور، استفاده از فن آوری مدیریت تغذیه تلفیقی با استفاده توام از کودهای دامی غنی شده با کود شیمیایی و زیستی بر مبنای سطح حاصلخیزی خاک برای دستیابی به عملکردهای بهینه و کاهش هزینه های تولید حبوبات در شرایط دیم توصیه می گردد.

کودآلی, کود زیستی, کود شیمیایی, کشاورزی پایدار, مدیریت تغذیه تلفیقی حبوبات