Iman Alinezhadi - University of Guilan
Nastaran Heidari - Kharazmi University
Hossein Javanbakht - University of Guilan

دوشکلی جنسی در نسبت طول انگشتان یک ویژگی مورفولوژیکی حاصل از برهمکنش بین هورمون های جنسی و ژن های Hox قبل از تولد بوده که تکوین هر دوی اندام های حرکتی دست ها و پاها و اندام های جنسی را کنترل می کند. وضعیت این روند و نسبت ها در گروه های مختلف جانوری از جمله در انسان، دیگر پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان بررسی شده است. در این مطالعه، دوشکلی جنسی از لحاظ نسبت بین طول انگشتان II  تا IV (۲D:۳D, ۲D:۴D, ۳D:۴D) دست و پای چپ، در ۵۴ نمونه از وزغ ها متشکل از گونه Bufo viridis (۱۶ نمونه نر و ۱۹ نمونه ماده) و گونه Pelobates syriacus (۱۰ نمونه نر و ۹ نمونه ماده) در شمال ایران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در Pelobates syriacus ماده ها دارای میانگین طول بدن (SVL) بیشتری نسبت به نرها بودند و این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (۰۵/۰P≤). در گونه Bufo viridis نیز ماده ها دارای میانگین طول بدن بیشتری از نرها بودند اما این اختلاف بین افراد نر و ماده از لحاظ آماری معنی دار نبود. نسبت اندازه طول انگشتان دست و پا در سمت چپ بدن برای هر دو گونه از لحاظ (۲D:۳D, ۲D:۴D, ۳D:۴D) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در هیچ کدام از صفات مورد بررسی در اندام های حرکتی جلویی و عقبی، اختلاف معنی داری بین افراد نر و ماده در گونه Bufo viridis مشاهده نشد. اما از لحاظ ۲D:۴D بین افراد نر و ماده در گونه Pelobates syriacus اختلاف معنی دار (۰۴۰/۰P=) وجود داشت و این نسبت در افراد نر بیشتر از ماده‎ها بود. بنابراین، وجود تفاوت های معنی دار در این انگشتان در گونه Pelobates syriacus هماهنگ با این الگوی تغییرات در بیشتر دوزیستان و دیاپسیدها است.

Amphibia, development, Hox gene, morphology, vertebrates, تکوین, دوزیستان, ژن هاکس, مهره داران, مورفولوژی