Mostafa Sagharyan - Ferdowsi University of Mashhad
Ali Ganjeali - Ferdowsi University of Mashhad
Monireh Cheniany - Ferdowsi University of Mashhad

گیاه پونه­ سای بینالودی (Nepeta binaloudensis Jamzad) از گیاهان بومی و دارویی ایران است. این گیاه به علت برداشت بی­ رویه و تخریب رویشگاه آن در خطر انقراض قرار گرفته است ما به بررسی تاثیر آنتی­ اکسیدان­ ها و غلظت­ های مختلف هورمون BAP و NAA بر بهبود شاخه ­زایی و ریشه زایی گیاه پونه بینالودی تحت شرایط درون شیشه پرداختیم. ریزنمونه­ های ساقه در محیط کشت ½ MS حاوی ۵/۰ میلی­ گرم بر لیتر هورمون BAP به همراه غلظت ­های مختلف آسکوربیک اسید (۱۰۰ و ۲۰۰ میلی­گرم بر لیتر) و گلوتاتیون احیا (۱ و ۲ میکرو مول بر لیتر) کشت شدند. سپس اثر غلظت ­های مختلف هورمون BAP (۵/۰، ۱ و ۵/۱ میلی­گرم بر لیتر) بر ساقه­ زایی این گیاه محاسبه شد. همچنین ریشه ­زایی، ساقه ­های باززایی شده در محیط کشت ½ MS حاوی غلظت­ های مختلف NAA (۵/۰، ۱ و ۵/۱ میلی­ گرم بر لیتر) بررسی شد. نتیاج نشان داد که ترکیب آنتی اکسیدان اثر معنی­ داری بر ساقه ­های تولیدی در محیط کشت ½ MS  حاوی ۵/۰ میلی­ گرم بر لیتر BAP داشت. غلظت ۲ میکرومول بر لیتر گلوتاتیون احیا در مقایسه با دیگر تیمارهای آنتی­ اکسیدانی منجر به افزایش ساقه ­زایی شد. غلظت­ های ۱ و ۱/۵ میلی­ گرم بر لیتر BAP اثر معنی­ داری (p-value<۰.۰۵) بر درصد ساقه ­زایی و تعداد ساقه ­های تولیدی داشت. در مقابل، درصد ریشه ­زایی و میانگین طول ریشه در غلظت ۲ میلی­ گرم بر لیتر هورمون NAA افزایش یافت. ما استفاده از این تیمارها را برای ریز ازدیادی کار آمد این گیاه در حال انقراض پیشنهاد می­ کنیم.

culture medium, growth optimization, in vitro culture, Lamiaceae, shoot proliferation, بهینه­ سازی رشد, ریز ازدیادی, کشت درون شیشه, محیط کشت, نعنائیان