Reyhaneh Sariri - Department of Biology, Faculty of Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran
Adeleh Raeofi Masooleh - Department of Biology, Tehran Shargh Branch, Payam Nour University, Tehran, Iran
Gholam Reza Bakhshi Khaniki - Department of Biology, Tehran Shargh Branch, Payam Nour University, Tehran, Iran

هدف این تحقیق بررسی چگونگی ایجاد پروتئین ضدیخ (AFP)، تغییرات فعالیت آنزیم­ های سوپراکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز و کاتالاز در تیمارهای دمایی (۲۰، صفر، ۲-، ۵- و۸-) و مقدار پراکسیداسیون لیپیدی در برگ­ های چای شمال ایران است. گیاهچه­ های هشت تا ده­ برگی چای با مقاومت سرمایی متوسط از چند مزرعه چای لاهیجان تهیه شدند و در گلدان­ های حاوی ماسه و پرلیت ضد عفونی و به نسبت ۱: ۴ کاشته شدند. سپس حدود ده روز در اتاق رشد آزمایشگاه در ۲۰ درجه سانتی­ گراد، رطوبت نسبی ۷۵ درصد و طول روز ۱۶ ساعت با شدت نوری برابر حدود ۱۶۰۰ لوکس نگهداری شدند. از محلول هوگلند، برای آبیاری و تغذیه گیاهچه­ ها و از کود آهن (نیم­گرم در لیتر) به شکل اسپری استفاده شد. تنش سرمایی به ­تدریج و طی برنامه مشخص دماهای صفر، ۲- و ۵- و ۸- درجه سانتی­ گراد اعمال شد و گیاهچه­ ها برای مراحل بعدی مهیا شدند. سپس بررسی ایجاد پروتئین ضد­یخ و تعیین فعالیت آنزیم­ های آنتی­ اکسیدان براساس روش­ های مربوط انجام گرفت. نتایج نشان داد که در اثر اعمال دماهای زیر صفر پروتئین ضدیخ با وزن مولکولی حدود ۲۰ کیلو دالتون در برگ­ های چای شمال کشور برای مقابله با استرس ناشی از یخ زدگی تولید شد. هم­چنین با کاهش دما فعالیت آنزیم­های SOD، APX و CAT در برگ چای افزایش یافت. فعالیت SOD تا دمای ۸- درجه سانتی­ گراد افزایش داشتند درحالی­که فعالیت APX و CAT تا دمای ۵- درجه سانتی­ گراد افزایش یافت. ازطرفی، مقدار مالون دی آلدئید MDA، فاکتور نشان­ دهنده میزان پراکسیداسیون لیپیدی، افزایشی اندک در اثر کاهش دما نشان داد. براساس نتایج مزبور می­توان جمع­ بندی کرد که برگ­ های همیشه سبز گیاه چای با ایجاد پروتئین ضد­یخ خاص و افزایش فعالیت­های آنتی­ اکسیدانی تنش­ های سرمایی را به­ خوبی تحمل می­کند.

antifreeze protein, ascorbate peroxidase, cold stress, catalyse, lipid per oxidation superoxide dismutase, استرس سرمایی, آسکوربات پراکسیداز, پراکسیداسیون لیپیدی, پروتئین ضد یخ, سوپراکسید دیسموتاز, کاتالاز