قربان عسگری - Department of Environmental Health Engineering, School of Health, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran
محمد درویش متولی - Research Center for Health, Safety and Environment (RCHSE), Alborz University of Medical Sciences, Karaj, Iran
علیرضا بهشتی - Department of Health, Safety and Environment (HSE), School of Public Health, Zanjan University of Medical Sciences, Zanjan, Iran
مهدی سالاری - Department of Environmental Health Engineering, School of Health, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran

زمینه و هدف: تخلیه حجم بالایی از فاضلاب های رنگی به منابع آب پذیرنده سبب نگرانی های گسترده ای در سرتاسر جهان شده است. هدف این مطالعه، بررسی کارایی جاذب پامیس در حذف متیلن بلو (MB) از محلول های آبی می باشد. همچین فرآیند جذب توسط روش های سطح پاسخ-طراحی مرکب مرکزی (RSM-CCD) و شبکه عصبی مصنوعی- الگوریتم ژنتیک (ANN-GA) مدل سازی و بهینه سازی شد. روش کار: پارامترهای ورودی به مطالعه شامل pH (۳-۱۱)، زمان تماس ( ۱۰-۵۰ دقیقه)، دوز جاذب (۲/۰-۱ گرم در لیتر) و غلظت MB (۲۰-۱۰۰ میلی گرم در لیتر) بود. اثر این پارامترها بر کارایی پامیس در جذب MB توسط روش های RSM-CCD و ANN-GA مدل سازی و بهینه سازی شد. جهت سنجش غلظت باقی مانده MB در محلول از دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج ۶۲۰ نانومتر استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که روش RSM-CCD قابلیت توسعه مدل چند جمله درجه دوم با اعتبار بالا (۹۹۹۷/۰ = R۲) برای فرآیند جذب دارد. بطور مشابه روش ANN-GA به خوبی با دیتا آزمایشگاهی برای توسعه مدل با اعتبار بالا (۹۹۷۸/۰ = R۲) فیت شد. نتایج بهینه سازی فرآیند توسط روش های RSM-CCD و ANN-GA، بالاترین راندمان جذب را در ۱۱ = pH، زمان = ۵۰ دقیقه، دوز جاذب = ۱ گرم در لیتر و غلظت MB = ۲۰ میلی گرم در لیتر نشان داد. راندمان جذب با pH، زمان تماس و دوز جاذب ارتباط مستقیم و با غلظت آلاینده رابطه عکس نشان داد. اثر خطی متغیرهای غلظت آلاینده و دوز جاذب بیشترین تاثیر را بر کارایی جذب داشتند. نتیجه گیری: در این مطالعه مشاهده شد که پامیس بعنوان جاذب ارزان قیمت و در دسترس می تواند بعنوان گزینه مناسبی جهت جذب آلاینده های رنگی از محیط های آبی در نظر گرفته شود. همچنین می توان از دو روش RSM-CCD و ANN-GA جهت مدل سازی و بهینه سازی فرآیند های جذب استفاده نمود.

Methylene blue, Pumice, Adsorption, Aqueous solution, متیلن بلو, پامیس, جذب, محیط های آبی