سعید شجاعی برجوئی - Department of Environmental, School of Natural Resources and Desert Studies, Yazd University, Yazd, Iran
حمیدرضا عظیم زاده - Department of Environmental, School of Natural Resources and Desert Studies, Yazd University, Yazd, Iran
اصغر مصلح آرانی - Department of Environmental, School of Natural Resources and Desert Studies, Yazd University, Yazd, Iran

مقدمه: کاربرد مدل­های کیفیت هوا در سیستم ارزیابی ریسک سلامت به عنوان ابزاری موثر در ارزیابی مواجهه جمعیت انسانی با عوامل زیان آور محیطی تعریف شده است. این تحقیق با هدف ارزیابی ریسک سلامت مواجهه تنفسی با ۱۰PM انتشاریافته از دپو مواد اولیه و پسماندهای تعدادی از صنایع کانی های غیرفلزی به روش مدل سازی انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی ابتدا برای تخمین میزان نشر ۱۰PM از دپوهای صنایع کاشی سرامیک، خاک چینی و شیشه اطلاعات موردنیاز مدل SWEEP با بازدیدهای میدانی و اندازه­گیری های آزمایشگاهی تهیه شد. سپس با ورود اطلاعات هواشناسی به AERMET، مدل رقومی ارتفاع به AERMAP، نرخ انتشار و ابعاد هندسی منابع آلاینده به AERMOD مقادیر مواجهه با ۱۰PM  در جمعیت تحت تاثیر شبیه­سازی شد. ترکیب شیمیایی دپو ها با استفاده از ICP-MS تعیین گردید. متعاقبا با استفاده از روابط پیشنهادی EPA ریسک سرطان­زایی و غیرسرطان­زایی مواجهه با ۱۰ PM تخمین زده شد. یافته ها: بر اساس نتایج شبیه­سازی مدل SWEEP بیشترین میزان نشر ۱۰PM برای دپو کارخانه کاشی و سرامیک تخمین زده شد. بیشترین ماکسیمم­های غلظت یک، هشت و ۲۴ ساعته شبیه­سازی شده ۱۰ PM به ترتیب برابر با ۸۸۴۰، ۱۹۶۷ و g/m۳µ ۱۲۷۲ است. بیشترین میانگین مواجهه تنفسی یک (۵۳/۵۲)، هشت (۶۴/۱۱)، ۲۴ (g/m۳µ ۸۵/۵) ساعته با ۱۰PM برای کارکنان کارخانه فرآوری شن و ماسه تخمین زده شد. بیشترین درصد ترکیب شیمیایی دپوها، سیلیس بود. بر این اساس، مقادیر ریسک­ سرطان­زایی (ILCR) مواجهه با ۱۰PM کوچکتر از ۴-۱۰ و ریسک غیرسرطانزایی (HQ) کوچکتر از یک پیش­بینی شد. نتیجه گیری: اگرچه مقادیر عددی ریسک در محدوده مجاز پیش­بینی شد اما می­توان با ایجاد سنگفرش بر روی دپو صنایع تا حدودی میزان انتشار ۱۰PM را کاهش داد.

PM۱۰, AERMOD, SWEEP, Health Risk Assessment, Respiratory exposure, PM۱۰, AERMOD, SWEEP, ارزیابی ریسک سلامت, مواجهه تنفسی