ثمر مرتضوی - Department of Environmental Sciences, Malayer University, Malayer, Iran
مسعود حاتمی منش - Department of Environmental Sciences, Malayer University, Malayer, Iran

چکیده زمینه و هدف: آلودگی بوم­سازگان­های آبی به فلزات سنگین یکی از خطرات و تهدیدهای مهم سلامت جامعه انسانی و زنجیره غذایی محسوب می­شود. در این راستا در پژوهش حاضر غلظت فلزات سنگین سرب، کروم، مس و روی در رسوب و گیاه آبزی خوراکی (Nasturtium microphyllum) به منظور ارزیابی اثرات و خطر اکولوژیکی آنها مورد اندازه­گیری قرار گرفت. مواد و روش­ها: جهت سنجش غلظت فلزات ۸ ایستگاه در طول رودخانه انتخاب و در هر ایستگاه ۳ نمونه از رسوب و گیاه برداشت شد. پس از آماده سازی و هضم اسیدی نمونه­ها، غلظت فلزات مذکور با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. یافته­ها : متوسط کل غلظت فلزات کروم، سرب، مس و روی در رسوبات به ترتیب به میزان (۰۲/۰±۳۳/۱۰ > ۱۰/۱±۳۵/۱۳ >۱۳/۶±۲/۳۳ > ۱۳/۴±۰۲/۴۴) میلی­گرم بر کیلوگرم بدست آمد. یافته­ها نشان داد بار آلودگی و خطر اکولوژیکی فلزات سنگین منطقه در طبقه خطر پایین قرار دارد. همچنین خطر محیط­زیستی فلزات به صورت (کروم > روی> سرب> مس) ارزیابی گردید. نتایج غلظت فلزات در اندام­های مختلف گیاه (Nasturtium microphyllum) نیز نشان داد بیشترین میانگین غلظت تجمع یافته برای هر فلز به ترتیب در ساقه، ریشه و برگ وجود دارد. نتیجه­گیری: براساس نتایج حاصل وضعیت آلودگی و میزان خطر اکولوژیکی فلزات در رسوبات منطقه، در حد پایین ارزیابی می­گردد. نتایج این مطالعه استفاده از گیاه (Nasturtium microphyllum) را به عنوان یک گونه بیش انباشتگر فلزات سنگین و شاخصی مناسب برای زیست ردیابی آنها معرفی می­نماید.

Heavy Metals, Ecological Risk Assessment, Sediment Quality Index, Nasturtium microphyllum, Bashar River, فلزات سنگین, ارزیابی خطر اکولوژیکی, شاخص کیفیت رسوبات, علف چشمه, رودخانه بشار