حسین بیات - استادیار دانشگاه خوارزمی

در تعدادی از مقالات علمی - پژوهشی فارسی در سال های اخیر، به انعکاس محتویات ناخودآگاه شخصیت در تک گویی درونی و روایت جریان سیال ذهن اشاره شده است. اما دانش روان شناسی به ما آموخته است که محتویات ضمیر ناخودآگاه ماهیتی غیرزبانی، مبهم و پنهان دارند و به دلیل مقاومت بخش آگاه روان انسان، راهی برای آگاهانه شدن ندارند و فقط شاید کسانی همچون روان کاو یا روان درمانگر بتوانند از طریق واسطه هایی مانند رویا، هیپنوتیزم، حالت خلسه یا تظاهرات روان پریشانه آن ها را استنباط کنند. از آنجا این که ادعا اغلب به مقالات و کتاب های فارسی محدود می شود، مقاله حاضر با بررسی انتقادی این مقالات و منابع آن ها به این نتیجه رسیده است که این اشتباه گاهی ناشی از فقدان تسلط کافی بر مباحث نظری و گاهی نتیجه استناد به منابع کم اعتبار و دست دوم است. براساس منابع معتبر و اصیلی که مبانی نظری داستان نویسی جریان سیال ذهن را بیان کرده اند، ادعای محاکات ضمیر ناخودآگاه در این شیوه داستان نویسی- برخلاف برخی داستان های روان شناختی و آثار سوررئالیستی- نادرست و غیرعلمی است.

unconscious, Stream of Consciousness, internal monologue, Surrealism.‎, ناخودآگاه, جریان سیال ذهن, تک گویی درونی, سوررئالیسم