ابراهیم خدایار - Associate Professor of Persian Language and Literature, Tarbiat Modares University

در اواخر نیمه دوم سده نوزدهم میلادی در میان مسلمانان امپراتوری روسیه، جنبشی اجتماعی و فرهنگی درحال شکل گیری بود که به تاسی از شیوه ابداعی بنیان‎گذارش، اسماعیل‎بیک گسپرینسکی (۱۸۵۱- ۱۹۱۴م)، برای آموزش، یعنی «اصول جدید» به «جدیدیه» مشهور شد. رهبر این جنبش برای تبلیغ افکار خود به خلق آثار ادبی در حوزه شعر و ادبیات داستانی نو نیز دست یازید. در این مقاله، رمان دارالراحت مسلمانلری(۱۹۰۶م)، اثر ادبی آرمان شهری گسپرینسکی که عبدالرئوف فطرت بخارایی (۱۸۸۶- ۱۹۳۸م) آن را با نام مسلمانان دارالراحت در ۱۹۱۶م به فارسی ترجمه کرده، تحلیل شده است. وی در این رمان اندیشهها و آرزوهای خود را در قالب جامعه نمونه مسلمان، مدینه فاضله، در قالب داستانی آرمان شهری بیان کرده است. این رمان با روش تحلیلی توصیفی و با روی کرد انتقادی با استفاده از الگوی طراحی شده برای تحلیل این نوع رمان‎ها، معرفی و نقد شده است؛ بنابراین از این نظر، برای عموم پژوهشگران در آسیای مرکزی و ایران از تازگی خاصی برخوردار است.

Jadidism, Ismail Gasprinski, Fitrat Bukhäräi, The Muslims of the Abode of Felicity, Literary criticism, utopia writing/ utopia, جدیدیه, گسپرینسکی, فطرت بخارایی, رمان مسلمانان دارالراحت, نقد ادبی, آرمان شهرنویسی/ مدینه فاضله