Sarehi Ebrahimi - Department of Biology, Faculty of Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
Seyed Mehdi Razavi - Department of Biology, Faculty of Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
Mansour Afshar Mohammmadian - Department of Biology, Faculty of Sciences, University of Guilan, Rasht. Iran

افزایش ورود پساب های صنعتی حاوی انواع فلزات سنگین در آب و خاک موجب گسترش روز­افزون مشکلات محیط زیستی می شود. بنابراین پیدا کردن راه کار هایی کم هزینه­تر برای کاهش این آلودگی ها ضروری است. در این راستا به منظور مقایسه پالایندگی عناصر سنگین و برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاهان نخل مرداب، وتیور و آلوئه ورا آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت ۱۴ ماه، در دانشگاه گیلان اجرا شد. نتایج نشان داد که تحت تیمار پساب صنعتی شاخص انباشت فلزات (MAI) روی، کروم، سرب، مس، منگنز، نیکل، منیزیم در وتیور و آلوئه ورا به ترتیب بیشتر از نخل مرداب بود. در هر سه گیاه مورد مطالعه شاخص های طول ریشه، طول اندام هوایی، زیست توده کل و شاخص تحمل (TI) نسبت به گیاه شاهد کاهش معنی داری داشتند و گیاه وتیور و آلوئه ورا کم ترین درصد کاهش را داشتند. علاوه بر این، مولفه های دیگر بررسی شده شامل شاخص جذب (UI)، قند محلول کل، محتوی فنل کل، فلاونوئید کل، آنتوسیانین کل، تانن کل و درصد بازدارندگی رادیکال آزادDPPH  تحت تیمار پساب صنعتی در هر سه گیاه افزایش یافتند. بالاترین درصد افزایش در تمام مولفه های بررسی شده به غیر از درصد بازدارندگی رادیکال آزادDPPH ، در گیاه وتیور مشاهده شد. به طور کلی می توان گفت که از نظر MAI و ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی بررسی شده، گیاهان وتیور و آلوئه ورا موفق تر از گیاه نخل مرداب بودند. بنابراین توصیه می شود گیاهان مورد مطالعه به ترتیب اولویت (وتیور˂ آلوئه ورا˂ نخل مرداب) در خاک های آلوده به پساب های صنعتی، جهت پالایش خاک کاشته شوند.

DPPH free radical inhibition, metal accumulation index, heavy metals, phenol, phytoremediation, بازدارندگی رادیکال آزادDPPH, شاخص انباشت فلزات, فلزات سنگین, فنل, گیاه پالایی