مهدی معلی
عباس محمدحسینی

شناخت ارتباط میان نظام اخلاقی و حقوقی پرداختن به ابعاد مختلف تعامل قواعد اخلاقی و حقوقی، ازقبیل مبانی، اقسام، زمینه ها و معیارهای تعامل است. فیلسوفان حقوق و اخلاق درباره امکان تعامل میان قواعد اخلاقی و حقوقی و بر فرض تعامل، در میزان آن اختلاف نظر دارند. باوجوداین، پذیرش تعامل میان قواعد اخلاقی و حقوقی اجتناب ناپذیر بوده و به نوعی در تمام نظام های حقوقی وجود دارد. در اینجا سخن بر سر میزان تعامل و معیارهای آن است که براساس مبانی و مکاتب حقوقی، نظریه های مختلفی در این باره ارائه و نقد شده است. در این مقاله پس از تبیین دو نظریه حداکثری و حداقلی به بررسی نظریه تعامل در نظام حقوقی اسلام پرداخته شده است. سپس به این پرسش پرداخته شده است که چه ویژگی هایی موجب می شود بتوان برای یک قاعده اخلاقی، ضمانت اجرای حقوقی وضع کرد. در صورت به دست آوردن این ویژگی ها می توان به معیارهای استفاده از قواعد اخلاقی در حقوق دست یافت. مسئله دیگر در این حوزه به زمینه ها و بسترهایی بازمی گردد که تعامل در آنها شکل می گیرد. در این باره می توان به بهره گیری از تعاریف قواعد اخلاقی در وضع قواعد حقوقی، بهره گیری از روش قواعد اخلاقی، بهره گیری از منابع قواعد اخلاقی، بهره گیری از اهداف قواعد اخلاقی و بهره گیری از ضمانت اجرای قواعد حقوقی در وضع حقوقی کردن اخلاق اشاره کرد.

قواعد اخلاقی, قواعد حقوقی, فلسفه حقوق, نظریه تعامل, نظام حقوقی