Ali Moftakhari - Faculty of Economics and Administrative Sciences, Lorestan University, Khorramabad, Iran
Mohammed Jafari - Faculty of Economics and Administrative Sciences, Lorestan University, Khorramabad, Iran
Esmaiel Abounoori - Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, Semnan, Iran.
younes Nademi - Faculty of Humanities, Ayatollah Boroujerdi University, Boroujerd, Iran.

مقدمه: علی رغم اهمیتی که نیروی انسانی متخصص در پیشرو بودن اقتصاد یک کشور دارد، آمار نشان دهنده خروج حجم وسیعی از اندیشمندان حوزه های مختلف علوم می­باشد که به دلایلی اقامت در کشورهای توسعه یافته را بر ماندن در کشور خود ترجیح می­دهند. در واقع، فرار مغزها معرف جریان سرمایه انسانی است که در آن انتقال مهارت­ها صورت می­گیرد. لذا در این پژوهش به بررسی تاثیر متغیرهای نهادی بر فرار مغزها در کشورهای در حال توسعه خواهیم پرداخت. روش: در این پژوهش داده­های مهاجرت کشورهای منطقه منا به عنوان کشورهای مهاجرفرست و کشور آمریکا نیز به عنوان کشور مهاجرپذیر طی سال­های ۲۰۱۸-۲۰۰۲ مورد استفاده قرار گرفته و آمار مهاجرت بر اساس ملیت از بانک اطلاعات بین المللی مهاجرت (OECD .Stat) جمع­آوری گردیده است. نرم افزار مورد استفاده Eviews۱۰ و روش اقتصادسنجی، روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) می­باشد. یافته ­ها: لگاریتم وقفه اول فرار مغزها (۵۵۴۸۳۷/۰)، اثر بخشی دولت (۰۱۵۵۸۶/۰) و آزادی بیان (۰۱۲۲۹۷/۰) اثری مثبت بر فرار مغزها از کشورهای در حال توسعه به ایالات متحده آمریکا داشته و حاکمیت قانون (۰۲۷۹۶۴/۰ -)، رشد اقتصادی (۰۰۱۷۳۸/۰ -)، کنترل فساد (۰۰۷۵۴۹/۰ -) و کیفیت قانون (۰۰۴۵۰۳/۰ -) اثری منفی بر فرار مغزها و مهاجرت نخبگان داشته است. در تخمین مدل برای بررسی معتبر بودن ماتریس ابزارها از آزمون سارگان استفاده شده است. همچنین آزمون خودهمبستگی آرلانو-باند حاکی از تایید پویایی مدل و عدم وجود خودهمبستگی مراتب بالاتر در جزء خطای مدل دارد. بحث: با توجه به تاثیر حاکمیت قانون، کنترل فساد، رشد اقتصادی و کیفیت قوانین بر کاهش مهاجرت نخبگان، اصلاحات نهادی لازم برای بهبود تضمین حقوق مالکیت، الزام به قراردادها، امنیت اجتماعی، تضمین رقابت، ارتقای شفافیت و تقویت کیفیت قوانین در حوزه فعالیت­های اقتصادی پیشنهاد می­شود. بنابراین، کشورها باید برنامه هایی جامع را جهت ایجاد محیطی پویا و فعال برای نیروی انسانی تهیه و زمینه را به منظور ایجاد خلاقیت و نوآوری برای نخبگان فراهم کنند تا از خروج آنها از کشورشان جلوگیری شود.

Brain Drain, Institutional variables, Developing countries, Data Panel Model, فرار مغزها, متغیرهای نهادی, کشورهای در حال توسعه, مدل پانل دیتا